Sąd Najwyższy w wyroku (sygn. I CSK 53/09) podkreślił, że sąd powszechny nie może uchylić wyroku sądu polubownego na podstawie stwierdzenia każdego naruszenia prawa materialnego. Dla przedsiębiorców oznacza to, że ryzyko uchylenia wyroku sądu polubownego na skutek skargi strony niezadowolonej z polubownego rozstrzygnięcia jest bardzo ograniczone. Takie podejście sądów powszechnych powinno zachęcić przedsiębiorców zainteresowanych szybkim rozstrzygnięciem sporów do kierowania ich do wyspecjalizowanych sądów polubownych. Według mojej wiedzy rocznie mniej niż 10 proc. wydanych wyroków sądów polubownych skarżonych jest do sądu powszechnego.

Czy podobne zasady obowiązują w całej Unii Europejskiej?

Trybunał Sprawiedliwości wypowiedział się na ten temat między innymi w orzeczeniu w sprawie Eco Swiss China Time Ltd vs Benetton International NV. Jedna ze stron jako podstawę uchylenia wyroku sądu polubownego podała sprzeczność tego wyroku z podstawowymi zasadami porządku prawnego, a konkretnie z zasadami prawa konkurencji. Tak zwana klauzula porządku publicznego stanowi podstawę uchylenia wyroku sądu polubownego również w Polsce. Trybunał w Luksemburgu wyjaśnił, iż nakaz uchylenia wyroku sądu polubownego naruszającego np. wspólnotowe zasady konkurencji nie może być traktowany jako bezwzględny. Trybunał uznał za nadrzędną nad zasadami prawa konkurencji zasadę pewności prawa oraz będącą jej elementem zasadę związania sądu prawomocnymi wyrokami.

Czy w Polsce łatwo jest podważyć wyrok sądu polubownego?

Podstawy podważenia są ograniczone, a postępowanie przed sądem państwowym wywołane skargą o uchylenie wyroku sądu polubownego w żadnym razie nie oznacza ponownego badania sprawy. Sąd powszechny bada bowiem jedynie, czy zachodzą podstawy uchylenia wyroku.

Co należy zrobić, aby uchylić wyrok sądu polubownego?

Trzeba wnieść skargę o jego uchylenie do sądu powszechnego. Dopiero wtedy zostanie wszczęte postępowanie, podczas którego sąd powszechny jest uprawniony do kontroli wyroku sądu polubownego. Podstawy skargi dzielą się na te, które sąd powszechny uwzględnia wyłącznie wtedy, gdy zostały wskazane w skardze, oraz te, które sąd bierze pod uwagę z urzędu. Do pierwszej grupy należy m.in. brak zapisu na sąd polubowny czy pozbawienie strony możliwości obrony jej praw. Z urzędu sąd powszechny bierze pod uwagę brak właściwości arbitrażowej sprawy (np. sprawy ze stosunków rodzinnych) oraz sprzeczność wyroku z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.