Uzasadnienie

Spółka domagała się potwierdzenia prawa do zaliczenia straty powstałej w wyniku transakcji opcyjnych do kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej. Uważała bowiem, że strata powstała w spółce jawnej w wyniku rozliczenia opcji walutowej poprzez różnicę pomiędzy rynkową wartością danej waluty a wartością tej waluty wynikającą z opcji powinna zostać uznana za koszt podatkowy w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.).

Sąd nie zgodził się jednak ze stanowiskiem spółki.

Z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT wynika, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. WSA zwrócił uwagę, że transakcje opcyjne są wynikiem angażowania spółki w obrót papierami wartościowymi jako instrumentami pochodnymi, co wykracza poza zakres zadeklarowanej działalności gospodarczej spółki, ponieważ jest to rodzaj lokowania wolnych środków pieniężnych w walutach transakcyjnych. W efekcie, jak stwierdził sąd, nie każdy wydatek poniesiony przez przedsiębiorcę podczas prowadzonej działalności gospodarczej należy uznać za koszt uzyskania przychodu. Kosztem będzie tylko taki wydatek, który ma bezpośredni związek z tą działalnością i teoretycznie może generować przychód. W przeciwnym wypadku całe ryzyko związane z podjętym przez firmę przedsięwzięciem gospodarczym byłoby przerzucone na finanse państwa. Sąd przyznał również, że nie wszystkie przychody z jednego źródła przychodów sumują się, co wynika choćby z różnych stawek podatkowych przewidzianych dla różnych przychodów. Biorąc pod uwagę powyższą wykładnię, sąd orzekł, że strata powstała w wyniku zawarcia umów o współpracy w zakresie transakcji terminowych i pochodnych oraz umowy dodatkowej transakcji walutowych nie może być zaliczona przez spółkę do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej działalności gospodarczej, ponieważ nie jest ona stratą z działalności gospodarczej spółki (art. 5a pkt 6 ustawy o PIT), ale stratą ze źródła przychodów - kapitały pieniężne (art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT).
Sąd zwrócił również uwagę, że z art. 30b ust. 1 ustawy o PIT wynika, że od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających pobierany jest podatek dochodowy w wysokości 19 proc. uzyskanego dochodu. Zasady opodatkowania przychodów wskazane w tym przepisie nie mogą być jednak stosowane do tych podatników, u których odpłatne zbycie papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej. Z kolei wyłączenie z art. 30b ust. 4 ustawy o PIT dotyczy opodatkowania dochodów uzyskiwanych tylko przez tych podatników, którzy za przedmiot działalności mają odpłatne zbywanie papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i realizację praw z nich wynikających, tj. przedsiębiorców, którzy w ramach wykonywanej działalności gospodarczej odpłatnie zbywają papiery wartościowe lub pochodne instrumenty finansowe i realizują prawa z nich wynikające. W takiej sytuacji do tych podatników prowadzących działalność gospodarczą możliwe jest zastosowanie ogólnych zasad opodatkowania. Do skarżącej przepis ten nie ma jednak zastosowania, ponieważ przedmiotem jej działalności nie jest obrót instrumentami finansowymi, ale działalność eksportowa. Spółka ma więc obowiązek rozdzielnie opodatkować przychody z działalności gospodarczej, a oddzielnie przychody z kapitałów pieniężnych.
WSA w Warszawie z 21 lipca 2010 r., sygn. akt III SA/ Wa 566/10, nieprawomocny

Opinia

Marta Ignasiak, doradca podatkowy w kancelarii FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz
Spór w niniejszej sprawie sprowadza się do sposobu rozumienia art. 30b ust. 4 ustawy o PIT, a w szczególności ustalenia, w jakich sytuacjach odpłatne zbycie pochodnych instrumentów finansowych i realizacja praw z nich wynikających następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.
Przyznając, że transakcje opcyjnie były zawierane w ramach działalności gospodarczej spółki, ale nie stanowiły przedmiotu tej działalności, sąd stanął na stanowisku, że o sposobie rozliczenia przychodów z poszczególnych źródeł zdecydują kwestie formalne. W szczególności na opodatkowanie wpływałyby np. treść umowy spółki bądź dane umieszczone w rejestrach. Przyjmując stanowisko sądu, pomijamy jednak jednoznaczną treść przepisu. Warto zwrócić uwagę na różnice w treści art. 30a ust. 1 pkt. 1 ustawy o PIT, który dotyczy odsetek, i art. 30b ust. 4 tej ustawy, który dotyczy instrumentów pochodnych. Wyłączenie odsetek z podatku ryczałtowego możliwe jest jedynie wtedy, gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej. W przypadku operacji na instrumentach pochodnych ustawodawca uznał za wystarczające, by transakcje takie następowały w wykonaniu działalności gospodarczej. Trudno się zatem zgodzić ze stanowiskiem sądu przedstawionym w wyroku.
Ponadto przyjmując stanowisko sądu, całkowicie pomijamy treść dokonywanych operacji. Tak jak możliwe jest, by przedsiębiorca, którego przedmiotem działalności jest zorganizowany obrót instrumentami pochodnymi, samodzielnie inwestował posiadane środki poza ramami prowadzonej działalności, tak samo przedsiębiorca, którego przedmiotem działalności jest przetwórstwo warzyw, może, w ramach tej działalności, zabezpieczać możliwość jej wykonywania poprzez transakcje na instrumentach pochodnych.