Wyroki sądów jeszcze pogłębiają te problemy.

Obowiązek sporządzenia dodatkowej dokumentacji podatkowej wynika z art. 9a ustawy o CIT. Dotyczy on przedsiębiorstw, które zawierają transakcje z podmiotem powiązanym np. w ramach międzynarodowego holdingu, jeśli kwota wynikająca z umowy przekroczy ustawowy limit. Najniższy próg wynosi 30 tys. euro, gdy chodzi np. o świadczenie usług. Dokumentacja powinna zawierać m.in. wszystkie przewidywane koszty związane z umową oraz formę i termin zapłaty. Chodzi o zapobieganie nadużyciom, które polegają np. na transferze dochodów do powiązanych podmiotów poprzez stosowanie nierynkowych cen, by płacić niższe podatki.

Karna stawka

Należy pamiętać, że po naruszeniu obowiązku sporządzania dokumentacji organy podatkowe lub skarbowe mogą oszacować dochód. Wówczas ewentualna różnica pomiędzy dochodem oszacowanym a zadeklarowanym przez firmę jest opodatkowana 50-procentową stawką.
Ustawa nie określa, w jakim terminie należy sporządzić taką dokumentację. Stanowi natomiast, że jeśli organ podatkowy zażąda jej przedstawienia, firma musi to zrobić w ciągu siedmiu dni.
Problem się komplikuje, jeśli spółka dopiero po zawarciu umowy dowiaduje się, że kontrahent jest podmiotem powiązanym. A taka sytuacja nie jest wyjątkiem w rozbudowanych holdingach. Tak też było w banku, który zwrócił się o wydanie interpretacji podatkowej do urzędu skarbowego. Chodziło o powiązania członków zarządu i rady nadzorczej z innymi podmiotami krajowymi i zagranicznymi, poprzez np. posiadane udziały, pełnione funkcje nadzorcze oraz powiązania rodzinne i majątkowe.
Urząd skarbowy uznał, że bank musi sporządzać dokumentację na bieżąco, niezależnie od tego, czy zna te powiązania w momencie zawierania transakcji, co poparły Izba Skarbowa oraz WSA w Warszawie (sygn. III SA/Wa 1728/07).
Inne zdanie miał Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. II FSK 1739/08). Według NSA przyjęcie poglądu, iż dokumentacja powinna być sporządzana na bieżąco, prowadzi wprost do wniosku, że po zawarciu każdej umowy o wartości przekraczającej określone w ustawie limity należy z ostrożności sporządzić tę dokumentację. Nie można bowiem wykluczyć, że kontrahent niepowiązany według wiedzy na dzień transakcji okaże się później podmiotem powiązanym, o którym mowa w art. 11 ustawy o CIT.

Interpretacja sądu

Z wyroku NSA wynika więc, że jeśli identyfikacja kontrahenta jako podmiotu powiązanego nastąpiła już po zawarciu transakcji, dokumentację należy sporządzić w ciągu siedmiu dni od czasu, gdy organ podatkowy zwróci się o jej przedstawienie.
Przepisy ani orzecznictwo nie określają jednak, co dokładnie oznacza obowiązek sporządzania dokumentacji na bieżąco, jeśli transakcja następuje z podmiotem powiązanym.
Mariusz Aleksandrowicz - radca prawny, wspólnik w kancelarii FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz
Moim zdaniem art. 9a ust. 4 ustawy o CIT określa termin, w jakim spółka powinna sporządzić dokumentację w związku z dokonaniem transakcji z podmiotem powiązanym. Jest to termin pozwalający na jej przekazanie w ciągu siedmiu dni od otrzymania wezwania od organu podatkowego. WSA wskazał natomiast, że dokumentacja powinna być sporządzana, nawet gdy podatnik nie wie, że dokonał transakcji z podmiotem powiązanym na bieżąco, ale nie określił, co to dokładnie oznacza, czy np. w dniu zawarcia umowy czy dzień później. NSA orzekł, że podmioty, w przypadku których identyfikacja kontrahenta jako podmiotu powiązanego nastąpiła już po zawarciu transakcji, nie mają obowiązku sporządzać dokumentacji na bieżąco. NSA stwierdził także, że art. 9a nie wymaga żadnego wyjaśnienia. Zgadzam się z tym stwierdzeniem, ale jego konsekwencją powinno być uznanie, że nie istnieje obowiązek sporządzania dokumentacji na bieżąco niezależnie od tego, czy podatnik wie, że jego kontrahent jest podmiotem powiązanym.
masz pytanie, wyślij e-mail do autorki
Monika Pogroszewska