Przy świadczeniu usług stałej obsługi prawnej obowiązek podatkowy powstaje obecnie w dacie wystawienia faktury. Wskazuje na to art. 19a ust. 4 ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.). Stanowi on, że przy świadczeniu usług stałej obsługi prawnej obowiązek podatkowy w VAT powstaje w dacie – czyli faktycznie w okresie (miesiącu / kwartale), w którym wystawiono fakturę.

Jeżeli faktury nie wystawiono – nie później niż w dacie płatności wskazanej w umowie bądź na fakturze. Zatem to w deklaracji za ten okres wykażemy VAT należny do zapłaty fiskusowi. Deklaracja składana jest i podatek płacony do 25. dnia okresu (miesiąca/kwartału) kolejnego.

Poprzednia zasada, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty w formie zaliczkowej, przestała mieć zastosowanie. Nie ma więc potrzeby ani podstaw do wystawiania faktur zaliczkowych w związku z takimi usługami.

Na podstawie art. 106i ustawy VAT fakturę należy wystawić nie później niż do 15. dnia miesiąca następnego po wykonaniu usługi (np. fakturę za usługi styczniowe do 15 lutego). Możliwość wcześniejszego wystawiania faktur przy stałej obsłudze prawnej jest w zasadzie nieograniczona. Z praktycznego punktu widzenie na fakturach należy wskazywać okresy świadczenia usług, których faktury dotyczą (np. styczeń, luty, marzec etc.). Pozwoli to uniknąć problemu z ich przyporządkowaniem do okresu (art. 106i ust. 8 ustawy VAT).

Czyli w standardowych okolicznościach, dla czynności wykonywanych np. w styczniu, przy płatnościach do 5. dnia kolejnego miesiąca, o ile dobrze opiszemy fakturę, to wystawiamy ją w zasadzie w dowolnym terminie, lecz nie później niż do 15. dnia miesiąca następnego po wykonaniu usługi. Najlepiej wystawić fakturę po wykonaniu usługi, czyli w okresie od 31 stycznia do 15 lutego. Rozliczamy ją w deklaracji za styczeń (gdy fakturę wystawimy już po wykonaniu usługi, ale jeszcze w styczniu) lub za luty (gdy fakturę wystawimy w przewidzianym terminie po wykonaniu usługi).

Z kolej w przypadku usług o charakterze ciągłym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi. Usługę uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się płatności.

Zatem dla czynności wykonywanych w styczniu, przy płatnościach do 5. dnia kolejnego miesiąca, może wystąpić różnica pomiędzy datą faktury a momentem powstania obowiązku podatkowego. Zakładając, że prawidłowo opiszemy fakturę, to wystawiamy ją w zasadzie w dowolnym terminie, lecz nie później niż do 15. dnia miesiąca następnego po wykonaniu usługi. Z punktu widzenia praktyki najlepiej wystawić ją po wykonaniu usługi, czyli np. w okresie od 31 stycznia do 15 lutego. Bez względu na datę wystawienia rozliczamy ją jednak w deklaracji za styczeń.

Dla osób niezdecydowanych, które chcą ograniczyć ryzyko – można wystawiać fakturę w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego – czyli 31 stycznia za styczeń, 28 lutego za luty itp. Wówczas faktura będzie wystawiona w terminie, obowiązek zapłaty VAT powstanie w tym samym okresie rozliczeniowym co wykonanie usługi i faktura, więc w razie ewentualnej kontroli przedsiębiorca nie powinien mieć niepotrzebnych kłopotów.

Należy podjąć decyzję, jaki charakter mają mieć świadczone usługi. Można to zrobić poprzez uzyskanie interpretacji podatkowej albo zadecydować samodzielnie, czy usługi prawne świadczone w przypadku prawników przedsiębiorców na rzecz kancelarii stanowią „usługi stałej obsługi prawnej” czy raczej „usługi, dla których ustalono następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń”. Podkreślenia wymaga, że jedynie indywidualna interpretacja podatkowa, do której podatnik się zastosuje, chroni go przed niekorzystnymi skutkami działań uznanych później za nieprawidłowe.

Kamil Grzywka aplikant adwokacki w departamencie prawa podatkowego FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz.
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna - Prawo