Przekroczenie dopuszczanego przez Unię deficytu budżetowego może grozić dotkliwymi sankcjami. Procedura nadmiernego deficytu została ustanowiona w Traktacie Założycielskim Wspólnot Europejskich oraz określona w przepisach ustawodawczych Paktu Stabilności i Wzrostu.

- Procedura nadmiernego deficytu ma na celu skłonienie danego państwa członkowskiego do podjęcia środków w celu naprawy sytuacji budżetowej i uniknięcia nadmiernego deficytu budżetowego - tłumaczy Mariusz Aleksandrowicz, partner w kancelarii Furtek Komosa Aleksandrowicz.

Przekroczenie dozwolonego progu

Podstawową rolę w ramach stosowania procedury odgrywa Komisja Europejska oraz Rada.

- Komisja, w sytuacji gdy stwierdza, że stosunek planowanego lub rzeczywistego deficytu publicznego do PKB w danym Państwie Członkowskim przekroczył tzw. wartość odniesienia, która wynosi 3 proc. lub też stosunek zadłużenia publicznego do PKB przekracza 60 proc., sporządza sprawozdanie – mówi Michał Mąka z Kancelarii Kaczor Klimczyk Pucher Wypiór.

Przy jego sporządzaniu sprawozdania Komisja zobowiązana jest zbadać czy przekroczenie limitów nie ma charakteru wyjątkowego (w tym spowodowanego poważnym pogorszeniem koniunktury), nieznacznego i tymczasowego. Powinna też wziąć pod uwagę czynniki wskazywane przez dane państwo członkowskie. Po przyjęciu sprawozdania Komitet Ekonomiczno – Finansowy (EFC) formułuje opinię. W skład Komitetu wchodzi po dwóch reprezentantów z każdego państwa członkowskiego, Komisji Europejskiej i Europejskiego Banku Centralnego.

- Jeśli Komisja stwierdzi, biorąc w pełni pod uwagę opinię Komitetu, że w danym państwie członkowskim istnieje nadmierny deficyt lub że taki deficyt może wystąpić, kieruje opinię oraz zalecenie do Rady Unii Europejskiej- dodaje Michał Mąka.

Rada Unii Europejskiej to główny organ decyzyjny Wspólnoty. W jej skład wchodzą ministrowie państw członkowskich.

Zalecenia Rady

Rada większością kwalifikowaną, rozważywszy ewentualne uwagi Państwa Członkowskiego, podejmuje decyzję czy istnieje nadmierny deficyt.

- Jeśli Rada uzna, że deficyt jest nadmierny, wydaje zalecenie do danego państwa członkowskiego i ustala ostateczny termin na podjęcie działań korygujących – mówi Piotr Ostrapa, Radca prawny Kancelarii Mamiński & Wspólnicy sp.k.

Rada monitoruje wykonanie swoich zaleceń i uchyla decyzję w sprawie procedury nadmiernego deficytu, jeżeli zostanie on skorygowany. Jeśli państwo zastosuje się do wskazówek Rady, procedura nadmiernego deficytu zostaje zawieszona. Niezastosowanie się do zaleceń może skutkować uruchomieniem sankcji finansowych wobec danego państwa.

Dotkliwe kary

- Rada może wezwać Europejski Bank Inwestycyjny do ponownego rozważenia polityki udzielania pożyczek wobec danego państwa lub nałożyć na nie grzywnę -mówi Mariusz Aleksandrowicz.

Państwo może także zostać zmuszone do złożenia w Komisji nieoprocentowanego depozytu aż do czasu, gdy deficyt zostanie ograniczony. Jeżeli kraj nie podejmie w ciągu dwóch lat stosownych działań, depozyt może przekształcić się w karę.

Wszczęte procedury

Walka z kryzysem pochłania w krajach członkowskich Unii coraz więcej środków. Nadmierny deficyt dotyczy coraz więcej państw z UE, dlatego KE zdecydowała się na podjęcie kroków w celu uruchomienia wobec niektórych z nich procedury nadmiernego deficytu. W 2008 roku Litwa, Malta, Polska i Rumunia przekroczyły próg 3 proc. PKB deficytu budżetowego. W maju Komisja Europejska stwierdziła, że kraje te nie spełniły ustanowionego w Traktacie kryterium.

- Wiele krajów UE boryka się obecnie z deficytem budżetowym, głównie na skutek recesji, która prowadzi do spadku dochodów podatkowych i wzrostu wydatków na świadczenia dla bezrobotnych- tłumaczył komisarz ds. gospodarczych i walutowych, Joaquín Almunia.

Procedury nadmiernego deficytu w stosunku do Francji, Grecji, Hiszpanii, Irlandii oraz Łotwy Komisja wszczęła już w lutym.

Sankcje za niezastosowanie się do zaleceń Rady

- publikacja dodatkowych informacji o zadłużeniu państwa przed emisją obligacji i papierów wartościowych,
- wezwanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego do ponownego rozważenia polityki udzielania pożyczek dla danego państwa,
- złożenie przez państwo nieoprocentowanego depozytu aż do czasu, gdy nadmierny deficyt zostanie ograniczony. Depozyt może przekształcić się w karę.
- grzywna maksymalnie wynoszącą 0,5 proc. PKB danego kraju

Autor: Katarzyna Wójcik-Adamska,
Artykuły z: Dziennik Gazeta Prawna