Cash pooling w przepisach o niedostatecznej kapitalizacji

FKA Fakty Komentarze Analiza

Fakty

Pożyczki wspólników są jedną z najpowszechniejszych metod dofinansowania spółek. Z podatkowego punktu widzenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji umową pożyczki jest także kredyt, emisja papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy oraz lokata.
Coraz częściej organy podatkowe za pożyczkę dla tych celów uznają cash pooling.

Szeroki katalog operacji uznawanych za pożyczkę stosowany jest w zasadzie od początku obowiązywania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji. W zmienionych przepisach obowiązujących od stycznia tego roku wyjaśniono jedynie, że pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu, co nadal nie wyjaśnia wątpliwości w zakresie sposobu wyliczenia zadłużenia z tego typu instrumentów w sytuacji, gdy podatnik otrzymał finansowanie w formie typowej pożyczki.

Należy także pamiętać, że zgodnie z wprowadzonymi w styczniu zmianami, odsetki od pożyczki obejmują wszelkie poniesione na rzecz pożyczkodawcy koszty związane z uzyskaniem i korzystaniem z pożyczki, w tym odsetki, opłaty, prowizje, premie, a także opłaty z tytułu opóźnionej zapłaty zobowiązań. W związku z treścią niektórych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, rozszerzenie definicji odsetek może wpłynąć na zakres obowiązków płatniczych.

Komentarze

Decydując się na dofinansowanie spółki kapitałowej, należy pamiętać, że powoduje ono szereg konsekwencji podatkowych dla pożyczkobiorcy. Przed wypłatą odsetek należy zatem ocenić przepisy ogólne, regulacje tzw. niedostatecznej kapitalizacji, przepisy o nieodpłatnych świadczeniach, a w niektórych przypadkach także regulacje umów międzynarodowych.

Podstawowym obowiązkiem pożyczkobiorcy jest ustalenie, czy i w jakim zakresie uiszczane odsetki stanowią koszt uzyskania przychodu.

Dodatkowo, należy uwzględnić ograniczenia niedostatecznej kapitalizacji dotyczące ograniczeń w rozpoznawaniu odsetek od pożyczek w kosztach uzyskania przychodów, w sytuacji gdy wspólnicy zamiast dokapitalizować spółkę, decydują się na udzielenie jej pożyczek.
Szczegółowe zasady zastosowania ograniczeń uzależnione będą od daty udzielenia pożyczki, jej szczegółowych warunków oraz wybranej przez podatnika metody stosowania tego ograniczenia.

Nawet w przypadku, gdy strony umowy zdecydują się na udzielenie nieodpłatnej pożyczki, po stronie podmiotu korzystającego z pożyczki powstaną konsekwencje podatkowe.
W takim przypadku po stronie pożyczkobiorcy powstanie wzbogacenie z zasady równe zaoszczędzonemu wynagrodzeniu, które uzgodniłyby za taką usługę (świadczoną na porównywalnych warunkach) podmioty niezależne.
Spowoduje ono powstanie przychodu do opodatkowania z tytułu uzyskania nieodpłatnego dofinansowania.
W efekcie, w związku z brakiem wydatku (a więc również kosztu uzyskania przychodu z tego tytułu), powstanie obowiązek zwiększenia przychodów o wartość niezapłaconych odsetek.

Analiza

Cash pooling to szczególny sposób finansowania, w którym rzadko dochodzi do przepływów finansowych właściwych pożyczce. Tym niemniej, ze względu na cel tej umowy organy podatkowe uznają coraz częściej, że cash pooling powoduje analogiczne konsekwencje jak pożyczka dla celów stosowania ograniczeń wynikających z niedostatecznej kapitalizacji.

Umowy cash poolingu są powszechnie stosowane przez międzynarodowe grupy kapitałowe. Podstawowym walorem cash poolingu jest możliwość koncentracji środków kilku podmiotów oraz kompensowania przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów.

Dzięki takiej konstrukcji następuje minimalizowanie kosztów zewnętrznego kredytowania działalności podmiotów z grupy przez finansowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy.
Mają one najczęściej indywidualny charakter, dostosowany dla potrzeb danej grupy. Mimo to organy podatkowe coraz częściej twierdza, że przedmiotem tej umowy są pożyczki udzielane pomiędzy uczestnikami systemu.

W nowszych interpretacjach można się spotkać z poglądem, że faktycznym celem umowy cash poolingu jest udostępnianie środków pieniężnych pomiędzy podmiotami z grupy (w formie transferów rzeczywistych, jak również tzw. wirtualnych) oraz osiąganie przez te podmioty korzyści w postaci odsetek.

W świetle tych interpretacji, umowa cash poolingu posiada cechy umowy pożyczki zdefiniowanej w art. 16 ust. 7b ustawy PDOP (umowy, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy), ponieważ „cechą takiej umowy jest to, że jeden z podmiotów (uczestnik umowy) przekazuje własne środki finansowe innemu podmiotowi (innemu uczestnikowi umowy), celem pokrycia przez ten inny podmiot zobowiązań pieniężnych.

Otrzymane przez podmiot środki finansowe podlegają zwrotowi wraz z wynagrodzeniem za korzystanie z tych środków, określonym w formie odsetek”. Z tego względu przepływy środków finansowych dokonywane w ramach umowy cash poolingu miałyby wypełniać przesłanki umowy pożyczki, a „pożyczkobiorca” czyli podmiot korzystający z takiego finansowania powinien stosować ograniczenia niedostatecznej kapitalizacji.

W naszej ocenie stanowisko to budzi istotne zastrzeżenia. Przede wszystkim, umowy takie z reguły nie zobowiązują uczestników do przeniesienia „określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot". Co więcej, umowy cash poolingu z zasady nie dają możliwości skonkretyzowanego ustalenia drugiej strony transakcji tak rozumianej „pożyczki”, jak i ustalenia jaka wysokość środków została w tym celu danego dnia wykorzystana.

Należy także zauważyć, że nie każda umowa cash poolingu przewiduje przekazywanie środków pieniężnych na rachunek innych uczestników, a wiele umów przewiduje jedynie przekazywanie środków na rachunek techniczny, celem kalkulacji oprocentowania od łącznego salda uczestników.
Przy tym ewentualny transfer odbywa się w sposób automatyczny, bez podjęcia jakichkolwiek dodatkowych zobowiązań przez uczestników. Wreszcie, w umowie cash poolingu brak jest także możliwości swobodnego dysponowania środkami przez uczestników systemu.

W tych okolicznościach stanowisko organów podatkowych będzie kwestionowane przez podatników w postępowaniach przed sądami administracyjnymi.

Zapraszamy na bezpłatne warsztaty

Zapraszamy do udziału w bezpłatnych warsztatach „Podatkowe konsekwencje finansowania  w ramach grupy kapitałowej, w ramach: podatek u źródła, niedostateczna kapitalizacja, cash pooling"

dnia 19 maja w siedzibie kancelarii FKA: ul. Królewska 16 w godz. 10:00-13:00

PROGRAM

• Pojęcie pożyczki i odsetek na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,
• Stanowiska organów podatkowych w sprawie kredytów kupieckich, cash poolingu oraz instrumentów pochodnych,
• Jak ustalić zakres powiązania podmiotów gospodarczych na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,
• Konsekwencje podatkowe pożyczek bez odsetkowych,
• Odsetki jako koszt podatkowy,
• Ograniczenia związane z niedostateczną kapitalizacją,
• Obowiązki wynikające ze stosowania cen transferowych a transakcje finansowe,
• Obowiązki płatnika związane z zapłatą odsetek podmiotowi zagranicznemu.

Prowadzący:

Mariusz Aleksandrowicz, radca prawny, doradca podatkowy, wspólnik i szef departamentu podatkowego

Marta Ignasiak, prawnik, doradca podatkowy w departamencie podatkowym

Potwierdzenie uczestnictwa prosimy przesłać na adres: dtavera@fka.pl
O rejestracji decyduje kolejność zgłoszeń.

Prosimy o wysłanie wiadomości zawierającej następujące informacje: imię i nazwisko, stanowisko, firma.
Więcej informacji udzieli:
Diana Tavera T: + 48 22 581 44 34