Gmina ma pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących wydatki inwestycyjne związane z budową lub przebudową targowiska.
Gmina wyjaśniła, że wykonuje jednocześnie czynności podlegające VAT na zasadach ogólnych, czynności zwolnione, a także czynności niepodlegające opodatkowaniu. W 2012 r. przebudowała oraz zmodernizowała targowisko. Dotychczas nie odliczyła VAT naliczonego przy zakupie towarów oraz usług związanych z targowiskiem. Zauważyła jednak, że w związku z jego funkcjonowaniem świadczy usługę, polegającą na rezerwacji stoisk handlowych, w zamian za uiszczenie tzw. opłaty rezerwacyjnej. Ponadto gmina zaznaczyła, że pobiera również opłatę targową od podmiotów handlujących na targowisku. Opłata ma charakter daniny publicznoprawnej, a w zakresie jej poboru gmina nie działa jako podatnik VAT.
Gmina zapytała, czy w związku z prowadzeniem działalności opodatkowanej na terenie targowiska ma prawo do odliczenia całej kwoty VAT wykazanej na fakturach związanych z realizacją inwestycji.
Fiskus odpowiedział, że gminie nie przysługuje i nie będzie przysługiwać pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z przebudową oraz modernizacją targowiska.
Samorządowcy zaskarżyli interpretację, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu ją uchylił. W jego ocenie nie budzi wątpliwości to, że gmina z tytułu odpłatnej rezerwacji miejsc targowych jest podatnikiem VAT. Świadczenia te odbywają się bowiem na podstawie umów, zawieranych przez nią z poszczególnymi podmiotami handlującymi. Wystąpiło zatem odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT. W zakresie opłaty targowej WSA przyjął natomiast, że z tytułu jej poboru gmina nie wykonuje czynności opodatkowanych. Czynność ta związana jest z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami. W tym zakresie gmina działa jako organ władzy publicznej i nie może być uznana za podatnika VAT.
Sąd uznał jednak, że w sytuacji wykonywania przez gminę czynności z zakresu poboru opłaty targowej i jednocześnie czynności opodatkowanych VAT (pobierania opłat rezerwacyjnych), targowisko było w całości wykorzystywane do celów działalności gospodarczej, z uwagi na wyłączenie czynności poboru opłaty targowej spod zakresu regulacji ustawy o VAT.
Ostatecznie to stanowisko potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. Oceniając możliwość zastosowania art. 86 ust. 7b ustawy o VAT do rozliczania wydatków poniesionych przez gminę na budowę lub modernizację targowiska wyjaśnił, że jeżeli chodzi o kwalifikację takiej nieruchomości gminnej, to jest ona w całości wykorzystywana do celów działalności gospodarczej. Nie służy bowiem do poboru opłaty targowej, lecz do czerpania dochodów z dzierżawy. W ocenie NSA, pobór opłaty targowej nie następuje w związku z wydzierżawianiem nieruchomości, lecz w związku z prowadzeniem handlu na terenie gminy w miejscach innych niż budowle czy budynki, czyli w związku dokonywaniem sprzedaży na targowisku. Obowiązek płacenia opłaty targowej nie jest także zależny od świadczeń wzajemnych ze strony gminy na rzecz kupców dokonujących sprzedaży na targowiskach. W tej sytuacji NSA przyjął, że gmina ma pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dokumentujących wydatki inwestycyjne związane z budową lub przebudową (modernizacją) targowiska. Zasada ta wynika z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Sąd zgodził się, że pobór opłaty targowej nie ma wpływu na wykonywanie przez gminę zadań własnych, do których należy m.in. utrzymanie targowisk. Nie można przyjąć, że gmina wykorzystuje targowisko w celu poboru z mocy prawa opłaty targowej. Zauważył, że gdyby gmina nie poniosła wydatków na przebudowę i modernizację targowiska, to i tak byłaby zobowiązana do poboru opłaty targowej od podmiotów handlujących w tym miejscu.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 sierpnia 2017 r. (I FSK 1148/15).
Komentarz eksperta
Mariusz Aleksandrowicz, radca prawny, wspólnik w FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz sp.k.
W pełni podzielam stanowisko zaprezentowane przez sądy administracyjne w omawianych wyrokach. Ze względu na szczególną sytuację jednostek samorządu terytorialnego w podatku od towarów i usług, art. 86 ust. 7b ustawy o VAT w orzecznictwie sądowym jest najczęściej analizowany właśnie z punktu widzenia inwestycji prowadzonych przez te jednostki. Artykuł 86 ust. 7b ustawy o VAT stanowi implementację rozwiązań zawartych w artykule 168a Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Sposób tej implementacji budzi wątpliwości, a zmiana polskiej regulacji obowiązująca od 2016 r. tych wątpliwości nie usuwa. Przedmiotem analizy sądów było brzmienie art. 86 ust. 7b według stanu obowiązującego w roku 2012. Mimo zmiany stanu prawnego stanowisko zawarte w analizowanym orzeczeniu jest nadal aktualne, gdyż – jak wskazywały sądy – nie można twierdzić, że wydatki poniesione przez gminę na budowę lub modernizację targowiska nie są w całości związane z podlegającą opodatkowaniu działalnością w postaci wydzierżawienia tej nieruchomości. Pobór opłaty targowej jako świadczenia publicznego związanego z prowadzeniem handlu na terenie gminy w miejscach innych niż budowle czy budynki jest niezależny od wydatków na budowę i modernizację targowiska. Pobór tej opłaty odbywa się na podstawie przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, i jest niezależny od stanu infrastruktury, na której odbywa się handel. Należy także podkreślić, że analizowany wyrok jest kolejnym zawierającym analogiczne stanowisko i mieć nadzieję, że linia orzecznicza nie ulegnie zmianie.