Ubezpieczenia eksportowe jako ochrona finansowania przeznaczonego dla branży transportowej
Fakty
Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw z 31.03.2020 r. („Ustawa COVID-19”), czyli jedna z ustaw ogłoszonych w ramach tzw. tarczy antykryzysowej 1.0, przewiduje wsparcie dla branży transportowej poprzez ułatwienie podmiotom prowadzącym działalność związaną z finansowaniem projektów (np. leasingodawcom) dostępu do ubezpieczeń eksportowych gwarantowanych przez Skarb Państwa, co w konsekwencji ma umożliwić dostarczenie krajowym przedsiębiorcom eksportującym swoje usługi, w tym usługi transportowe, nowego finansowania, niezbędnego do utrzymania ciągłości ich działalności w czasach kryzysu wywołanego epidemią.
Zmiany dotyczą w szczególności rozszerzenia katalogu instrumentów o charakterze finansowym, które mogą zostać ubezpieczone przez Korporację Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE). Mianowicie, począwszy od 31.03.2020 r. przedmiotem ubezpieczenia eksportowego mogą być instrumenty finansujące, służące finansowaniu realizowanego przez krajowego przedsiębiorcę kontraktu eksportowego lub dokonywanej przez niego inwestycji bezpośredniej za granicą, w tym:
- kredyt bankowy,
- pożyczka,
- limit kredytowy na wystawianie gwarancji lub akredytyw,
- nabycie lub zagwarantowanie emisji papierów wartościowych o charakterze dłużnym, w szczególności obligacji,
- wykup wierzytelności, oraz
- leasing.
W Ustawie COVID-19 przewidziano także odstępstwa od tzw. wymogu krajowości odnoszącego się do finansowanego projektu, koniecznego do zachowania, aby możliwe było objęcie ubezpieczeniem realizowanego kontraktu eksportowego lub związanego z nim instrumentu finansującego. Obecnie, dzięki wprowadzonym rozwiązaniom, możliwe jest udzielenie ubezpieczenia eksportowego mimo niespełnienia wymogu krajowości produktów i usług w przypadku gdy: (i) kontrakt został zawarty na okres kredytu poniżej dwóch lat oraz (ii) udzielenie ubezpieczenia uzasadnione jest interesem Rzeczypospolitej Polskiej.
Komentarze
Objęcie ubezpieczeniem eksportowym kredytów obrotowych i inwestycyjnych, jak również innych instrumentów o charakterze finansowym, w tym w szczególności leasingu, przeznaczonego zgodnie z intencją ustawodawcy dla branży transportowej, przyczynić ma się do realizacji celów wynikających z istoty ubezpieczeń eksportowych.
Ubezpieczenia mają bowiem umożliwić polskim przedsiębiorcom udział w międzynarodowym obrocie handlowym oraz wzrost ich aktywności na arenie międzynarodowej również w czasach szerzącej się epidemii wirusa SARS-CoV-2.
W przypadku instrumentów finansujących, ubezpieczenie ma na celu ochronę jednostek finansujących na wypadek strat poniesionych w związku z finansowanymi przez nie projektami, a tym samym ograniczyć ryzyko transakcyjne, w tym ryzyko handlowe i polityczne, występujące po ich stronie. Zatem możliwość objęcia ubezpieczeniem eksportowym nowych instrumentów finansujących kontrakty eksportowe ma wpłynąć na zwiększenie dostępności nowego finansowania dla podmiotów świadczących usługi transportowe, które w braku ubezpieczenia mogłoby okazać się nieosiągalne.
Natomiast nowelizacja przepisów dotyczących wymogu krajowości oraz potencjalnych odstępstw od niego ma na celu, zgodnie z uzasadnieniem do projektu Ustawy COVID-19, umożliwienie szerszego wsparcia dla Polskich przedsiębiorców dostarczających wartość dodaną dla Państwa, również wówczas, gdy eksportowana przez nich usługa lub towar nie spełniały wymogu krajowości w dotychczas obowiązującym brzmieniu.
Interes Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiący przesłankę odstępstwa od wymogu krajowości stanowi kryterium bez jasno wytyczonych granic.
W Ustawie COVID-19 przewidziano legalną definicję tego interesu, jednak przewiduje on wysoki stopień uznaniowości KUKE w zakresie stwierdzania tego co jest w interesie Państwa, a co nie. Lista przedsiębiorców oraz transakcji mających znaczenie dla interesu narodowego pozostaje zatem otwarta.
Analiza
Objęcie ubezpieczeniem eksportowym rozszerzonego katalogu instrumentów finansujących z uwzględnieniem nowych odstępstw w zakresie wymogu krajowości, umożliwi – wobec przejmowanego przez ubezpieczyciela (KUKE) ryzyka transakcyjnego – finansowanie szerszej grupy projektów krajowych, realizowanych przez polskich przedsiębiorców, co niewątpliwie stanowi pozytywną zmianę.
Wprowadzone zmiany pozwolą KUKE, co podkreślone zostało w uzasadnieniu Ustawy COVID-19, lepiej odpowiadać na potrzeby poszczególnych branż, w tym branży transportowej. W szczególności możliwość objęcia ubezpieczeniem eksportowym umowy leasingu, w której finansujący oraz korzystający będą polskimi przedsiębiorcami, stanowić będzie rzeczywiste wsparcie dla podmiotów prowadzących działalność w zakresie transportu transgranicznego poprzez zapewnienie im dostępu do szerszej oferty finansowania na rynku komercyjnym – nie tylko obecnie, ale również w czasach, które nadejdą po kryzysie.
Element uznaniowości odnoszący się do interpretacji kryterium interesu Państwa może być natomiast przedmiotem wielu niejasności i przyczyniać się zarówno do poprawy sytuacji przedsiębiorców jak i nadużyć w zakresie jego stosowania.