Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
FKA Fakty Komentarze Analiza
Fakty
18 stycznia 2015 r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Celem nowelizacji jest skuteczniejsze wykrywanie przez UOKiK naruszeń prawa konkurencji. Nowe przepisy dotyczą zarówno samych przedsiębiorców, jak i osób zarządzających nimi.
Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera szereg nowych instrumentów oraz kilka istotnych zmian proceduralnych, mających na celu zwiększyć efektywność egzekwowania reguł konkurencji przez Prezesa UOKiK.
Wprowadzona zostanie dwuetapowa procedura rozpatrywania wniosków w sprawie fuzji i przejęć
Proste koncentracje będą rozpatrywane w ciągu miesiąca, natomiast te bardziej skomplikowane przez kolejne cztery miesiące. Już w trakcie postępowania przedsiębiorca pozna proponowany kierunek rozstrzygnięcia, w tym wszelkie zastrzeżenia Urzędu co do planowanej koncentracji. Pozwoli to przedsiębiorcom zmodyfikować np. strukturę planowanej koncentracji, tak aby uniknąć decyzji zakazującej transakcji.
Istotne dla przedsiębiorców w stosunkach B2C będzie wprowadzenie instytucji tzw. publicznych ostrzeżeń Prezesa UOKiK
Prezes UOKiK zostanie wyposażony w uprawnienie do publicznego ostrzegania o podejrzeniu stosowania przez przedsiębiorcę praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (np. reklamy wprowadzającej w błąd). Takie ostrzeżenia będą mogły być publikowane zarówno na stronie internetowej Urzędu, jak i w formie ogłoszeń prasowych. Co ważne ostrzeżenie będzie publikowane w ramach trwającego postępowania, jeszcze przed wydaniem ostatecznej decyzji w sprawie.
Wśród pozostałych istotnych zmian na uwagę zasługują m.in. zmiany w programie łagodzenia kar leniency, wprowadzenie instytucji dobrowolnego poddania się karze czy wydłużenie okresu przedawnienia praktyk graniczących konkurencję z roku do pięciu lat.
Komentarze
Nowelizacja wprowadza m.in. osobistą odpowiedzialność członków zarządu za naruszenie reguł prawa konkurencji. Kary finansowe wynikające z takiego naruszenia mogą sięgać do wysokości dwóch milionów złotych.
Najbardziej kontrowersyjna zmiana dotyczy wprowadzenia możliwości karania osób zarządzających przedsiębiorstwem za umyślne dopuszczenie do naruszenia prawa konkurencji. Wprowadzono przy tym możliwość nałożenia na osoby fizyczne bardzo dotkliwej kary finansowej w wysokości do dwóch milionów złotych.
Odpowiedzialność osoby zarządzającej będzie występowała obok odpowiedzialności samego przedsiębiorcy. Kara dla przedsiębiorcy i osoby zarządzającej będzie nakładana w tym samym postępowaniu i w drodze jednej decyzji. Tym samym osoba zarządzająca będzie mogła zostać pociągnięta do odpowiedzialności tylko w sytuacji, gdy Prezes UOKiK jednocześnie stwierdzi naruszenie zakazanych praktyk przez przedsiębiorcę i nałoży na niego karę pieniężną. Podobnie w razie uwzględnienia odwołania przedsiębiorcy przez sąd, sąd będzie z urzędu uchylał decyzję w części dotyczącej osoby zarządzającej.
Niedookreślony jest krąg osób które będą mogły zostać pociągnięte do odpowiedzialności. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie przez osobę zarządzającą rozumie się kierującego przedsiębiorstwem, w szczególności osobę pełniącą funkcję kierowniczą lub wchodzącą w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy. Z jednej strony nie budzi wątpliwości, że w zakresie tego pojęcia mieszczą się członkowie zarządów spółek. Z drugiej jednak strony nie jest jasne czy dyrektor departamentu prawnego lub osoba piastująca inne wysokie stanowisko w strukturach przedsiębiorcy również będzie mogła zostać pociągnięta do odpowiedzialności.
Odpowiedzialności będą podlegały osoby, które zarządzały przedsiębiorstwem w trakcie trwania zakazanego porozumienia. Tym samym do odpowiedzialności będą mogły zostać pociągnięte również te osoby, które przestały pełnić dane funkcje w spółce.
Analiza
Indywidualna odpowiedzialność tzw. osób zarządzających będzie występowała obok odpowiedzialności samego przedsiębiorcy. Prezes UOKiK chcąc przypisać odpowiedzialność danej osobie zarządzającej, będzie musiał wykazać istnienie szeregu przesłanek.
Odpowiedzialności za naruszenie prawa konkurencji podlegać będą tylko te osoby, które umyślnie dopuszczą do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazów przewidzianych w ustawie. Z tego względu nie wystarczy aby Prezes UOKiK wykazał, że zachowanie osoby kierującej przedsiębiorstwem cechowało niedbalstwo lub lekkomyślność (czyli przypisanie im winy nieumyślnej).
Sankcjonowane będzie zarówno działanie, jak i zaniechanie osoby zarządzającej
Z tego względu odpowiedzialności podlegać będzie nie tylko członek zarządu który aktywnie uczestniczy w naruszeniu, ale również osoba która nie wykonuje lub nienależycie wykonuje swoje obowiązki w zakresie kierowania przedsiębiorstwem. Należy przy tym podkreślić, że będzie to odpowiedzialność indywidualna (osobista), a nie kolegialna (całego organu zarządzającego), tak więc przesłanki odpowiedzialności będą musiały zostać udowodnione co do każdej osoby indywidualnie.
Nie każde naruszenie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez przedsiębiorcę spowoduje indywidualną odpowiedzialność osoby zarządzającej
Instytucja nie będzie stosowana w przypadkach stwierdzenia nadużywania pozycji dominującej lub stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Osoba fizyczna będzie mogła zostać pociągnięta do odpowiedzialności tylko w przypadku enumeratywnie wyliczonych zakazanych porozumień stosowanych przez przedsiębiorcę. Wśród takich porozumień można wymienić m.in. zmowy cenowe, podział rynków czy też stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji. Z powyższego katalogu zostało wyłączone stosowanie tzw. zmów przetargowych (których uczestnicy i tak mogą być pociągnięci do odpowiedzialność karnej na podstawie art. 305 Kodeksu karnego) oraz innych porozumień nienazwanych.