Możliwość urzędowego ustalania cen maksymalnych w ramach Tarczy antykryzysowej
Fakty
Możliwość ustalenia w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia oraz ministrem właściwym do spraw rolnictwa i rozwoju wsi maksymalnych cen lub maksymalnych marż hurtowych i detalicznych w odniesieniu do niektórych towarów lub usług to jedno z rozwiązań ustawy z 31 marca 2020 o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw („Ustawa”).
Komentarze
Ustalenie maksymalnych cen lub marż będzie możliwe w odniesieniu do towarów lub usług mających istotne znaczenie dla ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi lub kosztów utrzymania gospodarstw domowych. Sformułowanie to jest szerokie.
Można sobie wyobrazić, że w zależności od rozwoju sytuacji może obejmować nie tylko maseczki, rękawiczki ochronne czy płyny dezynfekujące, ale np. żywność.
Nie jest sprecyzowane, przez jaki okres minister posiadałby uprawnienia w zakresie regulowania cen. Przy ustalaniu maksymalnych cen minister może wziąć pod uwagę wysokość cen w okresie poprzedzającym wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego, a także uzasadnione zmiany kosztów produkcji i zaopatrzenia.
Co istotne, Ustawa przewiduje również dotkliwe kary pieniężne:
- karze od 5000 zł do 5 mln zł podlega przedsiębiorca stosujący ceny lub marże wyższe niż ustalone przez ministra. Nakładając karę organ (w zakresie ich właściwości: wojewódzki inspektor farmaceutyczny, wojewódzki inspektor jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, państwowy wojewódzki inspektor sanitarny, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej) może nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności w całości lub w części, jeżeli wymaga tego ochrona bezpieczeństwa lub porządku publicznego;
- Prezes UOKiK może nałożyć karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca, choćby nieumyślnie, dopuścił się wielokrotnie, w przypadku wielu towarów lub usług lub na dużą skalę, naruszenia zakazu stosowania cen lub marży wyższych niż ustalone przez ministra;
- Prezes UOKiK może nałożyć karę pieniężną w wysokości do 5% obrotu w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary (nie więcej niż 50 mln zł), jeżeli przedsiębiorca, choćby nieumyślnie: (i) nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa UOKiK lub udzielił informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd, (ii) uniemożliwia lub utrudnia Prezesowi UOKiK rozpoczęcie lub przeprowadzenie kontroli.
Analiza
W praktyce mogą pojawić się problemy w stosowaniu omawianych przepisów, choćby m.in. przy ocenie, jaki wzrost cen uzasadnia ich regulację, czy jakie czynniki powinny decydować o wprowadzeniu cen regulowanych.
Zgodnie z art. 538 k.c. jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje zarządzenie, według którego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zapłacona cena wyższa od ceny określonej (cena maksymalna), kupujący nie jest obowiązany do zapłaty ceny wyższej, a sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę. Zatem jeżeli takie rozporządzenie zostałoby wydane, przedsiębiorcy będą mogli dochodzić od kontrahentów zwrotu różnicy między cenami (zapłaconą a maksymalną).