Tarcza 3.0 / Prawo Pracy / Przypominamy
Dnia 15.05.2020 r. została podpisana przez Prezydenta i ogłoszona w Dzienniku Ustaw RP Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r., poz. 875) („Tarcza 3.0”).
Zwracamy uwagę, że większość przepisów Tarczy 3.0 weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia tj. 16.05.2020 r.
Tarcza 3.0 zmienia wiele ustaw, w tym m. in. Ustawę z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, 567, 568 i 695) („Ustawa COVID-19”).
Poniżej przedstawiamy podsumowanie istotnych z punktu widzenia przedsiębiorcy zmian w obszarze prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.
Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych - informacja o wykonywanym zawodzie
Tarcza 3.0. wprowadza zmiany do art. 36 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez rozszerzenie katalogu danych niezbędnych do dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych o wykonywany zawód. W uzasadnieniu do projektu Tarczy 3.0 wskazano, że informacja o wykonywanym przez ubezpieczonego zawodzie jest niezbędna w prowadzonych badaniach statystycznych np. w zakresie analizy przyczyn absencji chorobowej czy oceny poziomu wysokości świadczeń w korelacji z zawodem.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy
W związku ze zmieniającą się sytuacją, w tym z sukcesywnym otwarciem żłobków, przedszkoli i części pozostałych placówek Tarcza 3.0 dokonuje zmian w zakresie dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Na mocy Tarczy 3.0, z Ustawy COVID-19 wykreślona została możliwość otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w przypadku konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem do ukończenia przez nie 8 roku życia.
Ustawodawca zdecydował się w ramach Tarczy 3.0 na pozostawienie dodatkowego zasiłku opiekuńczego w sytuacji konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego albo dorosłą osobą niepełnosprawną. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy ma przysługiwać w tym zakresie również w przypadku otwarcia placówek wymienionych w ww. przepisach w czasie trwania COVID-19.
Wskazane zmiany w przyznawaniu dodatkowego zasiłku opiekuńczego wprowadzone Tarczą 3.0 mają obowiązywać począwszy od 25.05.2020 r.
Data obowiązywania przepisów jest skorelowana z dwoma Rozporządzeniami o takim samym tytule: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 maja 2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 (Dz. U. z 2020, poz. 855 – „Rozporządzenie 1”, Dz. U. z 2020, poz. 856 – „Rozporządzenie 2”), które również wchodzą w życie z mocą od 25.05.2020 r. Zgodnie z ich treścią, dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres na jaki zostały zamknięte żłobki, kluby dziecięce, przedszkola, szkoły, placówki pobytu dziennego oraz inne placówki lub w związku z niemożnością sprawowania opieki przez nianie lub opiekunów dziennych z powodu COVID-19, jednak nie dłużej niż do dnia 14.06.2020 r.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje również w wypadku czasowego ograniczenia funkcjonowania tych placówek, przez okres niemożności zapewnienia opieki przez te placówki.
Zmiana warunków wykonywania pracy przez cudzoziemca
Stosownie do Tarczy 3.0, jeżeli na skutek skorzystania przez podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi z uprawnień określonych w art. 3 [praca zdalna], art. 15g ust. 8 [obniżenie wymiaru czasu pracy], art. 15x ust. 1 [zmiana systemu lub rozkładu czasu pracy] lub art. 15zf ust. 1 [ograniczenie nieprzerwanego odpoczynku, zawarcie porozumienia o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy/o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia] uległy zmianie warunki wykonywania pracy przez cudzoziemca określone m. in. w zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę, zezwoleniu na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, zezwoleniu na pracę, oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi – cudzoziemiec może wykonywać pracę na tych zmienionych warunkach bez konieczności zmiany zezwolenia, uzyskania nowego zezwolenia lub wpisania nowego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń.
Dofinansowanie wynagrodzeń z FGŚP
Tarcza 3.0 wyeliminowała z katalogu podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o dofinansowanie wynagrodzenia pracowników z FGŚP, w przypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, państwowe osoby prawne w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Ponadto, na mocy Tarczy 3.0 do Ustawy COVID-19 dodano art. 15ga, zgodnie z którym podmiot, któremu przysługuje tytuł prawny do zabytku o statusie pomnika historii lub zabytku wpisanego na Listę dziedzictwa światowego, może złożyć wniosek o dofinansowanie wynagrodzeń zatrudnionych pracowników, nieprzerwanie w okresie nie krótszym niż przez 3 miesiące bezpośrednio poprzedzające ogłoszenie stanu zagrożenia epidemicznego, którzy wykonują czynności zawodowe dotyczące zabytku lub infrastruktury z nim związanej.
Możliwość otrzymania dofinansowania wynagrodzeń dotyczy nie tylko osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale również na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia.
Wniosek o dofinansowanie jest składany do dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy. Wypłata dofinansowania następuje w okresach miesięcznych.
Tarcza 3.0 doprecyzowuje także, że dyrektor wojewódzkiego urzędu pracy w sprawach wynikających z art. 15g Ustawy COVID-19 może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywany.
Zgodnie z art. 58 Tarczy 3.0 w sprawach dotyczących wsparcia udzielanego m. in. na podstawie art. 15g Ustawy COVID-19, w szczególności zawierania i zmiany umów, podpis zaufany oraz podpis osobisty uznaje się za równoważne co do skutków prawnych z podpisem własnoręcznym.
Zmiana w zakresie świadczenia postojowego przysługującego osobom prowadzącym działalność gospodarczą
W celu wyrównania sytuacji podmiotów, które mogą ubiegać się o wypłatę świadczenia postojowego tj. osób prowadzących działalność gospodarczą oraz osób wykonujących umowy cywilnoprawne, w Tarczy 3.0 zmieniono termin rozpoczęcia działalności gospodarczej, stanowiący jeden z warunków otrzymania świadczenia postojowego przez przedsiębiorcę. W związku z tym ze świadczenia postojowego mogą skorzystać osoby rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej przed 01.04.2020 r. (a nie jak wcześniej przed dniem 01.02.2002 r.).
Pożyczka dla mikro przedsiębiorców - zmiana
Zgodnie z Tarczą 3.0 o pożyczkę ze środków Funduszu Pracy w wysokości 5 000 zł może ubiegać się mikroprzedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą przed 01.04.2020 r. (we wcześniejszym stanie prawnym była to data 01.03.2020 r.).
Dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych
Na mocy Tarczy 3.0 pracodawca będący przedsiębiorcą albo organizacją pozarządową czy podmiotem, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, korzystający z dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego na podstawie przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w części niepodlegającej dofinansowaniu na podstawie tej ustawy może otrzymać dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników, o których mowa w art. 15zzb albo art. 15zze Ustawy COVID-19.
Rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o zwolnienia ze składek ZUS
Tarcza 3.0 wprowadza do Ustawy COVID-19 zwolnienie z opłacania składek za okres od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. samozatrudnionych przedsiębiorców, których przychód z działalności gospodarczej uzyskany w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek, jest wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. Co istotne, dotyczy to jedynie samozatrudnionych, których dochód z działalności gospodarczej uzyskany w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek nie jest wyższy niż kwota 7 000 zł.
Warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest również, aby samozatrudniony przedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą przed dniem 1.04.2020 r.
Na mocy Tarczy 3.0 do Ustawy COVID-19 wprowadzono także możliwość złożenia wniosku o zwolnienie ze składek przez samozatrudnionych przedsiębiorców korzystających z tzw. „ulgi na start” tj. osób, które stosownie do art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Zwolnienie w taki przypadku będzie dotyczyło nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne za okres od dnia 1.04.2020 r. do dnia 31.05.2020 r., jeżeli składający wniosek prowadził działalność przed dniem 1.04.2020 r., a przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek (i) nie był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. albo (ii) był wyższy niż ta kwota , ale dochód z tej działalności uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż kwota 7 000 zł.
Zwolnienie z opłacania składek w obu opisanych powyżej przypadkach ma miejsce także wówczas, gdy należności te zostały opłacone. W takiej sytuacji, opłacone należności z tytułu składek za marzec i kwiecień podlegają zwrotowi na zasadach określonych w art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Przedłużenie ważności dokumentów potwierdzających posiadanie określonych uprawnień lub kwalifikacji
Zgodnie z dodanym na mocy Tarczy 3.0 do Ustawy COVID-19 art. 31m (1), dokumenty potwierdzające posiadanie określonych uprawnień lub kwalifikacji, wydane na podstawie aktów wykonawczych wydanych na podstawie art. 237(15) Kodeksu pracy, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.