Nowelizacja Prawa zamówień publicznych

Tadeusz Komosa

 

Fakty 

Dnia 28 lipca 2016 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych („nowelizacja”), której celem jest wdrożenie do polskiego systemu prawnego dyrektywy nr 2014/24/UE („dyrektywy klasycznej”) oraz dyrektywy nr 2014/25/UE („dyrektywy sektorowej”), jak również uproszczenie i uelastycznienie procedury zamówień publicznych.

Nowelizacja ma służyć również promowaniu pozaekonomicznych celów zamówień publicznych przez m. in.:

  • ograniczenie stosowania kryterium ceny przy rozstrzyganiu przetargów;
  • wprowadzenie nowej kategorii zamówień publicznych – zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi (usługi zdrowotne i kulturalne);
  • ustanowienie zatrudnienia na umowę o pracę jako jednego z kryteriów stosowanych wobec wykonawcy przy zamówieniach na usługi lub roboty budowlane;
  • dodanie nowego trybu zamówienia – partnerstwa innowacyjnego, którego celem jest wspieranie rozwiązań innowacyjnych w gospodarce.

Nowelizacja wprowadza również zmiany w zamówieniach sektorowych, czyli zamówieniach na określone rodzaje działalności związane np. z dostarczaniem energii elektrycznej, świadczeniem usług transportowych lub wydobyciem surowców. Zmiany polegają na rozszerzeniu katalogu trybów dostępnych w tego typu zamówieniach na dialog konkurencyjny, partnerstwo innowacyjne, negocjacje bez ogłoszenia oraz zamówienia z wolnej ręki.

 

Komentarze

Jednym z głównych założeń nowelizacji jest wprowadzenie jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia („jednolity dokument”), który zastępuje zaświadczenia i inne dokumenty wydawanie przez organy publiczne lub osoby trzecie w początkowym etapie postępowania. Wprowadzona zmiana stanowi istotne ułatwienie dla uczestników postępowań przetargowych, ponieważ przed nowelizacją obowiązani byli składać komplet dokumentów niezależnie od wyniku postępowania, co powodowało konieczność gromadzenia obszernej dokumentacji. Obecnie na wstępnym etapie postępowania wystarczy złożenie jednolitego dokumentu, natomiast obowiązkowi złożenia kompletu dokumentów podlega jedynie wykonawca, któremu zostanie przyznane dane zamówienie.

Nowe regulacje wprowadzają nowy tryb udzielania zamówień publicznych – partnerstwo innowacyjne, które obejmuje takie projekty, jak opracowanie lub sprzedaż niedostępnego na rynku innowacyjnego produktu, usługi lub robót budowlanych. Powyższy tryb skierowany jest przede wszystkim do zamawiających, którzy poszukują innowacyjnych rozwiązań, których nie są w stanie nabyć na rynku. W rozumieniu nowych przepisów innowacyjny produkt, usługę lub robotę budowlaną stanowi nowy lub znacznie udoskonalony produkt, usługa lub proces, w tym proces produkcji, budowy lub konstrukcji, nowa metoda marketingowa lub nowa metoda organizacyjna w działalności gospodarczej, organizowaniu pracy lub relacji zewnętrznych. Ważną cechą trybu partnerstwa innowacyjnego jest brak konieczności przeprowadzania odrębnego postępowania o udzielenie zamówienia w celu zakupu innowacyjnego produktu lub usługi.

Istotną zmianę stanowi również, rozszerzenie zakresu zastosowania form komunikacji elektronicznej w ramach procedury udzielania zamówień publicznych poprzez wprowadzenie:

  • obowiązku prowadzenia elektronicznej komunikacji między zamawiającym a wykonawcami;
  • obowiązku podpisania – pod rygorem nieważności – bezpiecznym podpisem elektronicznym ofert, wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz oświadczeń, w tym jednolitego dokumentu;
  • możliwości przeprowadzenie aukcji elektronicznej w ramach dynamicznego systemu zakupów oraz w przypadku zamówień udzielanych na podstawie umowy ramowej.

 

Analiza 

Promowaniu pozaekonomicznych celów zamówień publicznych służy również szczególna regulacja, która została przewidziana przy zamówieniach na usługi lub roboty budowlane. Zamawiający przy wyborze ofert weźmie bowiem pod uwagę, czy wykonawca lub podwykonawca zatrudnia osoby wykonujące zamówienie na podstawie umowy o pracę. Przed nowelizacją, wykonawcy, którzy zatrudniali osoby wykonujące zamówienie na podstawie umowy o pracę, niejednokrotnie tracili na tym, ponieważ oferowana przez nich cena zamówienia bywała wyższa, niż cena proponowana przez konkurentów, którzy zatrudniali osoby wykonujące zamówienie na podstawie umów cywilnoprawnych. Obecnie wykonawcy zatrudniający na umowę o pracę, zyskali ważny argument w walce o przetarg, ponieważ stosowanie zatrudnienia na umowę o pracę zostanie uwzględnione na ich korzyść.

Nowe przepisy mają na celu ograniczenie stosowania kryterium ceny przy rozstrzyganiu przetargów. Jeżeli zamawiający zdecyduje się na zastosowanie ceny jako jedynego kryterium lub kryterium o wadze przekraczającej 60%, to wówczas ma obowiązek określić – w opisie przedmiotu zamówienia – standardy jakościowe odnoszące się do wszystkich istotnych cech przedmiotu zamówienia oraz wykazać, w jaki sposób zostały uwzględnione koszty cyklu życia produktu w opisie przedmiotu zamówienia. Wymóg ten może znacznie ograniczyć liczbę zamówień, w których cena będzie jedynym lub głównym kryterium rozstrzygnięcia przetargu. Potencjalnie może to przyczynić się do wzrostu liczby zamówień, w których większą rolę odgrywać będą takie kryteria, jak jakość, termin realizacji zamówienia lub odpowiednie zabezpieczenie jego prawidłowego wykonania.

Z kolei, przy wyborze najkorzystniejszej oferty na wykonywanie zamówień na usługi społeczne, usługi zdrowotne i kulturalne przewidziane zostały dodatkowe kryteria, które zamawiający powinien rozważyć w trakcie rozstrzyganiu przetargu. Poza bilansem ceny lub kosztów zamówienia, konieczna będzie ocena, w szczególności, jakości usługi, jej zrównoważonego charakteru, ciągłości i dostępności, jak również stopień uwzględnienia szczególnych potrzeb jej użytkowników. Wynika to przede wszystkim ze szczególnego charakteru tych usług, które w większym stopniu wymagają uwzględnienia czynników pozaekonomicznych przy wyborze najkorzystniejszej oferty.

Ważną zmianę stanowi również wprowadzenie obowiązkowej formy elektronicznej dla komunikacji między zamawiającym, a wykonawcami w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Wymaga ona dla swojej ważności zastosowania bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub równoważnego środka, spełniającego wymagania dla tego rodzaju podpisu. Nowelizacja przewiduje jednak pewne wyjątki od obowiązkowej formy elektronicznej przy składaniu ofert jeżeli:

  • z uwagi na wyspecjalizowany charakter zamówienia, użycie środków komunikacji elektronicznej wymagałoby narzędzi, urządzeń lub formatów plików, które nie są ogólnie dostępne lub nie są obsługiwane za pomocą ogólnie dostępnych aplikacji;
  • aplikacje do obsługi formatów plików, które nadają się do przygotowania ofert, korzystają z formatów plików, których nie można obsługiwać za pomocą żadnych innych aplikacji otwartoźródłowych lub ogólnie dostępnych, lub są objęte licencją i nie mogą zostać udostępnione do pobierania lub zdalnego wykorzystania przez zamawiającego;
  • użycie środków komunikacji elektronicznej wymagałoby specjalistycznego sprzętu, który nie jest dostępny dla zamawiającego;
  • złożenie oferty wymaga przedstawienia modelu fizycznego, modelu w skali lub próbki, której nie można przekazać przy użyciu środków komunikacji elektronicznej;
  • jest to niezbędne z powodu naruszenia bezpieczeństwa środków komunikacji elektronicznej;
  • jest to niezbędne z uwagi na potrzebę ochrony informacji szczególnie wrażliwych, której nie można zagwarantować w sposób dostateczny przy użyciu środków komunikacji elektronicznej lub innych narzędzi lub urządzeń, które mogłyby być udostępnione przez zamawiającego.