Nowelizacja biegu przedawnienia – ograniczenie dla wierzycieli?
Fakty
Ustawą z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 2459; dalej „Ustawa zmieniająca”) dokonano nowelizacji m.in. przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących biegu przedawnienia. Istotą wprowadzonych zmian jest doprecyzowanie regulacji dotyczących przerwania i zawieszenia biegu przedawnienia roszczeń. Zmiany weszły w życie 30 czerwca 2022 r.
Zgodnie z poprzednim brzmieniem przepisu art. 123 § 1 Kodeksu cywilnego bieg przedawnienia przerywał się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
3) przez wszczęcie mediacji.
Ustawą zmieniającą uchylono art. 123 § 1 pkt 3. Konsekwentnie, dokonano także zmiany przepisu art. 121 Kodeksu cywilnego, regulującego zawieszenie biegu przedawnienia, poprzez dodanie pkt 5 i 6 o treści:
5) co do roszczeń objętych umową o mediację - przez czas trwania mediacji;
6) co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej - przez czas trwania postępowania pojednawczego.
W związku ze zmianą przepisu art. 121 Kodeksu cywilnego, dokonano również zmiany art. 183(6) § 3 Kodeksu postępowania cywilnego, która doprowadziła do zachowania skutków doręczenia wniosku o mediację, (która nie została jednak wszczęta), tj. zawieszenia biegu przedawnienia) w odniesieniu do roszczenia objętego wnioskiem o przeprowadzenie mediacji, jeżeli strona wytoczy powództwo w terminie trzech miesięcy o to samo roszczenie.
Komentarze
Zmiana pozbawia wniosek o mediację podstawowej, z punktu widzenia wierzycieli zalety, to jest właśnie skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia. W przeciwieństwie bowiem do przerwania biegu terminu przedawnienia, który powoduje konieczność liczenia terminu od początku, w przypadku zawieszenia biegu terminu przedawnienia, po ustaniu okoliczności uzasadniających zawieszenie, termin przeda-wnienia biegnie dalej, tj. od chwili w której zawieszenie ustało.
Powyższe oznacza, że w przypadku wniosku o mediację i wezwania do próby ugodowej termin przedawnienia ulega przedłużeniu „tylko” o czas trwania przeszkody w dochodzeniu roszczeń.
Było to jasno zdefiniowanym celem nowelizacji. Jak piszą projektodawcy w uzasadnieniu: „projektowana zmiana niewątpliwie wyeliminuje praktykę składania przez wierzycieli wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jedynie w celu przerwania biegu przedawnienia, co w konsekwencji ograniczy liczbę spraw wpływających do sądów rejonowych z tego tytułu” (str. 3 Uzasadnienia projektu Ustawy zmieniającej).
Ponadto, „jak podnosi się w doktrynie, uczynienie mediacji atrakcyjną dla jej uczestników nie wymaga wiązania z jej wszczęciem tak daleko idących skutków w zakresie przedawnienia, jak przerwanie jego biegu. W celu wyeliminowania niebezpieczeństwa upływu okresu przedawnienia w trakcie mediacji wystarczające jest, aby jej wszczęcie powodowało zawieszenie, a nie przerwanie biegu przedawnienia” (str. 4 Uzasadnienia do projektu Ustawy zmieniającej).
Analiza
Należy mieć na uwadze, że przepis 123 § 1 Kodeksu cywilnego odnosił się wyłącznie do mediacji prowadzonej przed wszczęciem postępowania sądowego.
W przypadku bowiem mediacji prowadzonej w toku sprawy sądowej bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wcześniej, tj. w chwili złożenia pisma inicjującego postępowanie sądowe (art. 123 § 1 pkt 1 Kodeksu cywilnego).
Projektodawcy w Uzasadnieniu do projektu Ustawy zmieniającej wskazali, iż przerwanie biegu przedawnienia przez wszczęcie mediacji pozasądowej nie wpływa pozytywnie na jej atrakcyjność z perspektywy dłużnika. I jak wskazują: „gdyby potencjalnie był on zainteresowany takim postępowaniem, to nie będzie wzbraniał się przed wyrażeniem na nie zgody, jeżeli konsekwencją tej czynności będzie zawieszenie biegu terminu przedawnienia roszczeń przeciwko niemu, a nie jego przerwanie”.