Zakładamy, że pytającemu chodzi o wypadek, do którego doszło w trakcie wykonywania przez pracownika kierowcę obowiązków pracowniczych, czyli w konsekwencji o odpowiedzialność w ramach łączącego strony stosunku pracy.
Jeśli chodzi o szkodę poniesioną przez pracodawcę, należy tutaj odróżnić sytuację, czy przyczepa była po prostu narzędziem pracy danego pracownika jako kierowcy, czy stanowiła ona mienie powierzone w rozumieniu przepisów . Inaczej bowiem jest uregulowana odpowiedzialność za zwykłą szkodę wyrządzoną pracodawcy, a inaczej odpowiedzialność za szkodę w mieniu powierzonym z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.
Gdy narzędzie pracy
W przypadku gdy przyczepa stanowiła część prowadzonego przez kierowcę pojazdu (jego narzędzia pracy), będzie on odpowiadał na zasadach ogólnych kodeksu pracy (art. 114 i następne). Będzie zatem zobowiązany naprawić pracodawcy szkodę, którą wyrządził ze swej winy, ale tylko do wysokości swojego trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego mu w dniu wyrządzenia szkody.
W sytuacji z pytania doszło do wypadku z winy pracownika, ale prawdopodobnie trudno będzie mu przypisać winę umyślną (naruszenie prędkości w zamiarze wyrządzenia szkody pracodawcy).
W wyroku z 24 sierpnia 1971 r. (I PR 439/70) Sąd Najwyższy uznał, że z wykonywaniem zawodu kierowcy samochodowego z reguły związane jest ryzyko powstania szkody, na jakie narażony jest zarówno sam kierowca, jak i prowadzony przez niego pojazd. Wysokość takich szkód przewyższa zazwyczaj wielokrotnie skromne stosunkowo wynagrodzenie kierowcy. W sytuacji gdy kierowcy nie można przypisać winy umyślnej w spowodowaniu szkody, zakres jego odpowiedzialności może być już z tej przyczyny odpowiednio zmniejszony stosownie do okoliczności konkretnego wypadku w myśl zasady ograniczonej odpowiedzialności pracownika.
Gdyby można było przypisać pracownikowi winę umyślną, zgodnie z art. 122 k.p., odpowiadałby on za naprawienie szkody w pełnej wysokości i nie miałoby zastosowania ograniczenie do trzymiesięcznego wynagrodzenia. Byłoby to możliwe w razie prowadzenia samochodu z nadmierną prędkością przez kierowcę w stanie nietrzeźwości (por. wyrok SN z 6 lipca 1977 r., IV PR 167/77).
albo mienie powierzone
Gdyby naczepa stanowiła mienie powierzone pracownikowi z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, przesłanki odpowiedzialności ukształtowane byłyby inaczej. Na podstawie art. 124 k.p. w takiej sytuacji pracownik odpowiadałby za szkodę powstałą w tym mieniu w pełnej wysokości, bez ograniczenia do jego trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Od odpowiedzialności pracownik mógłby się uwolnić, jeśli byłby w stanie wykazać, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych. Przesłankę odpowiedzialności stanowiłoby tutaj prawidłowe powierzenie mu mienia z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się (np. wypożyczenie przyczepy za pokwitowaniem w formie odpowiedniego zapisu, protokołu zdawczo - odbiorczego, umowy etc.).
Autorka jest radcą prawnymw kancelarii FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz
Jolanta Zarzecka-Sawicka