Nowe zasady restrukturyzacji dłużników
FKA Fakty Komentarze Analiza
Fakty
W polskim prawie brak jest nowoczesnej ustawy regulującej zasady restrukturyzacji dłużnika, a liczba upadłości obejmujących likwidację majątku dłużnika przewyższa liczbę postępowań restrukturyzacyjnych. Sytuację ma zmienić nowe Prawo restrukturyzacyjne, która ma wejść w życie 1 czerwca 2015 roku.
Jak podkreśla się w uzasadnieniu projektu Prawa restrukturyzacyjnego (który jest obecnie po pierwszym czytaniu w Sejmie), dziesięć lat obowiązywania ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (PUiN) pokazało, że postępowania upadłościowe trwają zbyt długo, wierzyciele nie są zaspokajani w wystarczającym stopniu, a wnioski o ogłoszenie upadłości są często oddalane z uwagi na brak środków do opłacenia choćby kosztów postępowania (tzw. ubóstwo masy).
Najczęściej już samo ogłoszenie upadłości uniemożliwia przeprowadzenie działań restrukturyzacyjnych i dalsze prowadzenie przez przedsiębiorcę działalności, ze względu na negatywne skojarzenia z bankructwem i niemożliwością odzyskania przez wierzycieli swoich należności.
Przede wszystkim, zamiarem ustawodawcy jest oddzielenie postępowań upadłościowych od postępowań restrukturyzacyjnych. W ramach obecnie obowiązującego PUiN pozostaną regulacje dotyczące wyłącznie postępowania upadłościowego, a ustawa zmieni nazwę na Prawo upadłościowe. Ustawa Prawo restrukturyzacyjne będzie natomiast zawierała kompleksową regulację postępowań, których celem jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika, poprzez zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami lub przeprowadzanie działań sanacyjnych.
Ze względu na swoją rolę, prawo restrukturyzacyjne co do zasady będzie miało pierwszeństwo w stosunku do postępowania upadłościowego, a wniosek restrukturyzacyjny będzie rozpatrywany w pierwszej kolejności przed wnioskiem o ogłoszenie upadłości.
Komentarze
Obecnie obowiązującemu Prawu upadłościowemu i naprawczemu zarzuca się, że niewystarczająco reguluje zasady restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika. Problemem jest formalizm procedur, niewykorzystywanie narzędzi internetowych oraz brak regulacji pozasądowych restrukturyzacji umowami z grupami wierzycieli.
Projekt ustawy wprowadza znaczne odformalizowanie i unowocześnienie procedury restrukturyzacyjnej, co jest korzystne z punktu widzenia zarówno dłużnika, jak i wierzycieli.
Znacznym uproszeniem Prawa restrukturyzacyjnego jest brak trybu zgłaszania wierzytelności przez wierzycieli, funkcjonującego obecnie w PUiN. Projekt Prawa restrukturyzacyjnego przewiduje, że spis wierzytelności jest dokonywany przez nadzorcę lub zarządcę na podstawie ksiąg rachunkowych, innych dokumentów dłużnika, wpisów w księgach wieczystych oraz rejestrach. Takie rozwiązanie nie wymaga więc gromadzenia obszernej dokumentacji dla udowodnienia istnienia wierzytelności. Brak trybu zgłaszania wierzytelności przyspieszy więc i usprawnieni postępowanie.
Projekt wprowadza również prowadzony w systemie teleinformatycznym Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości o kilku funkcjach. Po pierwsze, CRRU będzie rejestrem postępowań objętych Prawem restrukturyzacyjnym. Po drugie, będzie on miejscem publikacji wszystkich danych podlegających obwieszczeniu (zastąpi Monitor Sądowy i Gospodarczy).
Po trzecie, za pomocą CRRU będzie również dokonywana wymiana pism procesowych i dokumentów pomiędzy organami a uczestnikami. CRRU funkcjonować ma również w stosunku do postępowań upadłościowych uregulowanych w Prawie upadłościowym. Wprowadzenie takiego elektronicznego rejestru pozytywnie wpłynie na dostęp do informacji o postępowaniach restrukturyzacyjnych i ich bieżącym statusie. Dodatkowo, zredukowane zostaną koszty ponoszone przez uczestników postępowania.
Analiza
Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery nowe procedury: postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe i postępowanie sanacyjne. Którą z tych procedur zastosować, zależeć będzie od kondycji i sytuacji finansowej dłużnika.
Postępowanie o zatwierdzenie układu ma umożliwiać zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika, bez udziału sądu. Dłużnik ustali dzień układowy, według którego określa się wierzycieli uprawnionych do głosowania nad układem. Dzień ten ma przypadać między 3 miesiącami a dniem poprzedzającym dzień złożenia wniosku o zatwierdzenie układu.
Układ będzie przyjęty, jeżeli wypowie się za nim większość wierzycieli uprawnionych do głosowania: co najmniej 2/3 sumy wierzytelności. Postanowienie o zatwierdzeniu układu sąd wyda w ciągu 14 dni od złożenia wniosku. Prowadzenie tego postępowania wymagać będzie umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania między dłużnikiem a licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym.
Przyspieszone postępowanie układowe ma umożliwiać dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu spisu wierzytelności w uproszonym trybie. Z dniem otwarcia postępowania, mienie służące prowadzeniu przedsiębiorstwa i należące do dłużnika stanie się masą układową. Układ będzie zawierany na zgromadzeniu wierzycieli – większością głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos: co najmniej 2/3 sumy wierzytelności. Postępowanie prowadzić się będzie co do zasady z udziałem nadzory, jednak dłużnik pozostanie uprawniony do czynności zwykłego zarządu. Czynności przekraczające zwykły zarząd dokonane bez zgody nadzorcy lub rady wierzycieli będą nieważne.
Zgodnie z projektem ustawy, dwa omówione rodzaje postępowań będzie można prowadzić tylko, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Kolejnym rodzajem procedury jest postępowanie układowe, które ma umożliwić dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu listy wierzytelności. Będzie mógł prowadzić je dłużnik, który nie może prowadzić przyspieszonego postępowania układowego ze względu na zbyt wysoki udział wierzytelności spornych. Dłużnik taki powinien jednak posiadać zdolność do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po otwarciu postępowania układowego. Analogicznie jak w przypadku przyspieszonego postępowania układowego, postępowanie prowadzić się będzie z udziałem nadzorcy.
Wreszcie, postępowanie sanacyjne ma umożliwić dłużnikowi podejmowanie czynności zmierzających do poprawy jego sytuacji ekonomicznej w celu przywrócenia dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją, jak również zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzenie spisu wierzytelności. W ramach postępowania sanacyjnego, co do zasady, dłużnikowi odbierany będzie zarząd własny a sąd wyznaczy zarządcę. Z dniem otwarcia postępowania mienie służące prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz należące do dłużnika stanie się masą sanacyjną.