Po ogłoszeniu we wrześniu 2010 r. niekorzystnego wyroku arbitrażowego w sporze z Danish Polish Telecommunications Group (DPTG), w którym sąd arbitrażowy w Wiedniu zasądził od Telekomunikacji Polskiej SA (TP SA) na rzecz DPTG kwotę stanowiącą równowartość 1 568 mln zł, ceny akcji TP SA spadły o 3 proc. Jednocześnie gdy na początku grudnia TP SA poinformowała o złożeniu pozwu w Austrii przeciwko DPTG o uchylenie wspomnianego wyroku, ceny akcji TP SA wzrosły o 2 proc. Reakcje inwestorów miały zapewne związek z informacjami o kolejnych fazach procesowych, związanych z dochodzeniem roszczeń przez DPTG. Czy inwestorzy słusznie uznali, że skoro sąd arbitrażowy w Wiedniu zasądził od TP SA tak znaczną, nawet jak na skalę TP SA, kwotę, to przekłada się to bezpośrednio na jej bieżącą sytuację ekonomiczną? I odwrotnie: czy samo kwestionowanie przez TP SA tego wyroku ma znaczenie dla wyceny akcji TP SA?

Wykonanie wyroku

Jak się wydaje, inwestorzy i ich doradcy finansowi nie wzięli pod uwagę specyfiki zagranicznego postępowania arbitrażowego.
Firma zainteresowana prowadzeniem w Polsce egzekucji na podstawie wyroku sądu arbitrażowego, niezależnie krajowego czy zagranicznego, musi uzyskać stwierdzenie wykonalności wyroku. Postępowanie, na wniosek zainteresowanego, prowadzi sąd powszechny, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy, gdyby strony nie zdecydowały się na arbitraż. Trzeba wiedzieć, że w wypadku zagranicznego wyroku arbitrażowego sąd powszechny odmówi stwierdzenia wykonalności, jeśli jedna ze stron wykaże, że zachodzi przesłanka wskazana w kodeksie postępowania cywilnego, tj. przede wszystkim, gdy nie było zapisu na sąd arbitrażowy, zapis na sąd arbitrażowy jest nieważny, bezskuteczny albo utracił moc, gdy strona nie była należycie zawiadomiona o wyznaczeniu arbitra, o postępowaniu przed sądem arbitrażowym lub w inny sposób była pozbawiona możliwości obrony swoich praw przed sądem arbitrażowym. Niezależnie od wymienionych okoliczności, rozpoznawanych na wniosek strony, sąd powszechny z urzędu odmówi stwierdzenia wykonalności wyroku, jeśli spór nie może być poddany pod rozstrzygnięcie arbitrażu albo wykonanie wyroku byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej (tzw. klauzula porządku publicznego).

Błędne komentarze

Warto wskazać na błąd zawarty w niektórych komentarzach prasowych. Otóż twierdzi się niekiedy, że wspomniany wyrok można zaskarżyć w trybie skargi o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego przed polskim sądem powszechnym. Tymczasem zgodnie z k.p.c. skargę można wnieść jedynie od wyroku sądu arbitrażowego wydanego w Polsce, natomiast nie ma ona zastosowania względem wyroków wydanych za granicą. Wyrok jest wydany w Polsce, jeżeli miejscem arbitrażu była Polska i tu został wydany wyrok, lub też jeżeli Polskę, jako miejsce wydania wyroku, uzgodniły strony bądź sąd polubowny. Polskie prawo przyjmuje zatem tzw. teorię terytorialną orzeczenia arbitrażowego. Właśnie dlatego TP SA złożyła pozew o uchylenie wyroku w sądzie w Austrii, czyli w państwie, w którym ten wyrok został wydany.
Warto zauważyć, że podważanie wyroku arbitrażowego wydanego za granicą może mieć dwie funkcje. Po pierwsze, co oczywiste, może doprowadzić do wyeliminowania z obrotu prawnego niekorzystnego dla danej strony orzeczenia. Po drugie, dzięki zaskarżeniu zagranicznego wyroku, można domagać się odroczenia sprawy o stwierdzenie wykonalności takiego wyroku do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o uchylenie wyroku.

Sądowa procedura

Jak widać, sam fakt wydania wyroku arbitrażowego za granicą nie oznacza, że ma to bezpośredni, natychmiastowy wpływ na bieżącą sytuację finansową stron takiego postępowania. Musi jeszcze zostać przeprowadzona procedura przed sądem powszechnym o stwierdzenie wykonalności wyroku, nadto możliwe jest postępowanie o uchylenie wyroku arbitrażowego. Zwłaszcza to drugie postępowanie może wiązać się z przeprowadzeniem dowodów - a to wymaga czasu. Oznacza to, że inwestorzy ze spokojem winni traktować pojawiające się informacje o zagranicznych rozstrzygnięciach arbitrażowych, gdyż droga do wejścia w życie skutków takich orzeczeń jest zwykle dość długa.

Ważne!

Samo wydanie wyroku arbitrażowego za granicą nie oznacza, że zapadłe orzeczenie ma bezpośredni, natychmiastowy wpływ na bieżącą sytuację finansową stron takiego postępowania. Musi jeszcze zostać przeprowadzona procedura przed sądem powszechnym o stwierdzenie wykonalności takiego wyroku
Piotr Bielarczyk
radca prawny w kancelarii FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz