Zmiany wprowadzone w przepisach podatkowych
Fakty
Tegoroczny okres wakacyjny obfitował w nowelizacje ustaw podatkowych. Dotychczas zmianie uległy już Ordynacja podatkowa, ustawa PDOF oraz ustawa PDOP. Parlament nadal pracuje nad zmianami w zakresie dokumentacji cen transferowych.
Od stycznia 2016 wejdą w życie dwie nowelizacje Ordynacji podatkowej. Zmienione przepisy dotyczą m.in. interpretacji podatkowych, kwestii proceduralnych związanych z wydawaniem uprzednich porozumień cenowych i wprowadzają długo oczekiwaną klauzulę in dubio pro tributario (w razie wątpliwości na korzyść podatnika).
Zmianie ulegną także przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które nowelizowane były trzykrotnie i przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nowelizowane dwukrotnie. Wprowadzono w nich m.in. korzyści dla przedsiębiorstw i ich pracowników związane z ponoszeniem kosztów opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym, regulacje związane z finansowaniem członków reprezentacji olimpijskiej i paraolimpijskiej. Ustawodawca zdecydował się także na usunięcie przepisów dotyczących obowiązkowej korekty kosztów w przypadku dłuższych terminów płatności lub opóźnienia w zapłacie.
Wyżej opisane zmiany wejdą w życie 1 stycznia 2016 r.
Komentarze
Z punktu widzenia przedsiębiorców najistotniejsze warto przyjrzeć się zmianom dot. wydawania interpretacji podatkowych, zwolnienia dla świadczeń z ZFŚS związanych z opieką nad dziećmi i kosztów utworzenia żłobków, klubów dziecięcych i przedszkoli. Nowelizacja Ordynacji podatkowej z 9 lipca 2015 r. przewiduje zmiany w procedurze wydawania interpretacji podatkowych. Od nowego roku możliwe będzie występowanie z wnioskiem o interpretację przez dwóch lub więcej zainteresowanych uczestniczących w tym samym zaistniałym stanie faktycznym. W takim przypadku stroną postępowania w sprawie wydania interpretacji będzie tylko jeden z kontrahentów, ale interpretacja będzie chronić obie strony. Ponadto nowelizacja przewiduje również możliwość występowania z wnioskiem o interpretację przez zamawiających w rozumieniu Prawa o zamówieniach publicznych, w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia ceny w związku z udzielanym zamówieniem publicznym.
Nowelizacja ustawy PDOF z 10 lipca rozszerzyła zakres zwolnienia podmiotowego z art. 21 ust. 1 pkt 67a ustawy PDOF dotyczącego świadczeń finansowanych z ZFŚS także na opiekę przedszkolną. W myśl zmienionego brzmienia od stycznia wolne od podatku będą świadczenia otrzymane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, związane z pobytem dzieci osób uprawnionych do tych świadczeń w żłobkach, klubach dziecięcych lub przedszkolach. Wolne od podatku będą również świadczenia, które nie są finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych otrzymane od pracodawcy z tytułu objęcia dziecka pracownika opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna lub uczęszczania dziecka pracownika do żłobka lub klubu dziecięcego, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 400 zł oraz z tytułu uczęszczania dziecka pracownika do przedszkola, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 200 zł – na każde dziecko.
Odpowiednia zmiana przepisów w obu ustawach o podatku dochodowym odnosi się także do kwestii kosztów uzyskania przychodu z tytułu kosztów poniesionych przez pracodawcę na utworzenie zakładowego żłobka, zakładowego klubu dziecięcego lub zakładowego przedszkola, prowadzenia tych instytucji oraz dofinansowywania pracowników w związku z uczęszczaniem ich dzieci do żłobka, klubu dziecięcego lub przedszkola.
Ustawodawca uchylił także problematyczne przepisy ustawy PDOF i PDOP, dotyczące obowiązku dokonywania korekty kosztów uzyskania przychodów w przypadku opóźnień w płatnościach. Już wkrótce, bez względu na ustalony przez strony termin płatności oraz datę uregulowania fakury, faktury będą ujmowane w kosztach na zasadach ogólnych. Nie wyłącza to jednak możliwości kwestionowania przez organy podatkowe zaliczenia niezapłaconych faktur do kosztów przez dłużników. Pozostaną w mocy przepisy nakazujące dłużnikowi, który nie zapłacił w ciągu 150 dni od upływu terminu płatności skorygowania odliczonej kwoty podatku naliczonego z faktury. Wierzyciele natomiast zachowają prawo do skorygowania należnego podatku VAT jak również do odpisania udokumentowanej wierzytelności, która okazała się nieściągalna.
Analiza
„Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika”. Uznał ustawodawca nie czekając na wyniki referendum. Czy to oznacza, że od stycznia podatnikom będzie lżej?
Przepis w powyższym brzmieniu został dodany jako art. 2a do Ordynacji podatkowej na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. O ile na pozór powyższa regulacja wydaje się być korzystna dla podatników, o tyle już teraz pojawiają się głosy krytyki. Należy się bowiem zastanowić, czy rzeczywiście jest to przepis ułatwiający zastosowanie przepisów prawa podatkowego i zapewniający podatnikom gwarancję „niewinności” w przypadkach wątpliwych.
Niestety szansa, że tak się stanie nie jest znaczna, przede wszystkim dlatego, że brzmienie przepisu operuje wieloma niejednoznacznymi zwrotami i klauzulami generalnymi. Z tego względu niewątpliwie będzie go można powołać jako argument uboczny w każdym postępowaniu podatkowym, ale należy mieć wątpliwości, czy do jakiegokolwiek stanu faktycznego znajdzie zastosowanie.
Pierwsze zastrzeżenie można mieć do zakresu regulacji obejmującego wyłącznie wątpliwości „niedające się usunąć”. Nie jest zatem jasne jak bardzo istotne muszą to być wątpliwości i komu przyjdzie decydować o tym, czy ich usunięcie jest możliwe ani też w jaki sposób do usunięcia wątpliwości miałoby dojść (na przykład w drodze wykładni prawa, powołania się na komentarz lub artykuł prasowy czy też wcześniejszego precedensu).
Oczywistym jest, że wątpliwości powinny dotyczyć przepisów prawa podatkowego, a nie zebranego materiału dowodowego czy też jego oceny. Zatem podatnik będzie mógł oczekiwać rozstrzygnięcia po jego myśli jedynie w przypadku bardzo niejasnych przepisów, niespójnych z resztą regulacji. Uprawnienie to powinno także objąć kwestie subsumpcji stanu faktycznego pod normę prawną, np. w przypadku gdy kilka norm prawnych wydaje się równie uzasadnionych bądź nie da się zastosować żadnej z nich. Trudno jednak na dziś szacować w jaki sposób rozwinie się stanowisko orzecznictwa w tym zakresie.
Także sformułowanie „rozstrzyga się na korzyść podatnika” będzie problematyczne. Przepis ten jest co prawda pozbawiony adresata, przez co nie jest jasne do kogo jest skierowany ten imperatyw i kto ma się do niego zastosować, ale wydaje się, że chodzi o każdy organ dokonujący rozstrzygnięcia co do istoty sprawy. Rozstrzygać na korzyść podatnika powinny więc nie tylko organy podatkowe lecz również organy kontroli skarbowej czy sądu. Istotnym elementem klauzuli wymagającym interpretacji jest jednak pojęcie „korzyści podatnika”. Skoro dla każdego coś innego może być „korzystne” (por. podmioty opodatkowane VAT i korzystające ze zwolnienia z VAT), na jakiej podstawie organy będzie dokonywał rozstrzygnięcia i czy rozstrzygnięcie nie po myśli podatnika będzie działaniem bezprawnym? Wydaje się, że ustawodawca zamierzał wyrazić zgodę na sposób wykładni (jakikolwiek by nie był) przedstawiony przez podatnika. Czy jednak gwarantowanie takich korzyści jest uzasadnione w każdym przypadku czy tylko wtedy, gdy wątpliwości co do zakresu regulacji są tak poważne, że nie można jej w ogóle zastosować. W innym przypadku o sposobie wykładni „na korzyść” powinny raczej decydować sądy i organy podatkowe, tak jak zresztą czyniły do tej pory (por. wcześniejsze wątpliwe regulacje dotyczące obowiązków płatniczych w przypadku transakcji buyback czy brak możliwości określenia dochodu w przypadku wydania rzeczy w formie datio In solutum).
Z tego względu należy uznać za uzasadnione obawy, czy tak sformułowany przepis może znaleźć zastosowanie w sprawach podatkowych, czy też ze względu na restrykcyjne i niejednoznaczne przesłanki, ostatecznie pozostanie poza sferą zainteresowań podatników i organów podatkowych.