Nowa ustawa o ADR w sprawach konsumenckich

10.2014

FKA Fakty Komentarze Analiza

Fakty

18 czerwca 2013 r. opublikowany został pakiet legislacyjny, na który składają się: dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z 21.05.2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich (tzw. „dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich”) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 524/2013 z dnia 21.05.2013 r. w sprawie internetowego systemu rozstrzygania sporów konsumenckich, czyli rozporządzenie w sprawie ODR (Online Dispute Resolution) w sporach konsumenckich.

Termin implementacji dyrektywy ADR w sporach konsumenckich upływa z dniem 9 lipca 2015 r., czyli już za 8 miesięcy. W związku z implementacją trwają prace nad ustawą o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. Projekt ustawy znajduje się w fazie określania wstępnych założeń.
Zgodnie z założeniami do projektu, na przedsiębiorcę zostaną nałożone nowe obowiązki dotyczące systemu ADR (Alternative Dispute Resolution), w szczególności obowiązki informacyjne (informowanie konsumenta o stosowanej przez przedsiębiorcę ścieżce rozwiązywania sporów). Przepisy rozporządzenia w sprawie ODR w sporach konsumenckich będą stosowane od 9 stycznia 2016 r.

W rozporządzeniu przewidziano stworzenie europejskiej platformy internetowej (platformy ODR) stanowiącej punkt kontaktowy dla konsumentów oraz przedsiębiorców z branży e-commerce mających siedzibę w Unii Europejskiej. Za pośrednictwem platformy strony będą mogły rozwiązywać drogą polubowną spory wynikłe na tle zawartych między stronami internetowych umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług (umów, w przypadku których przedsiębiorca oferuje towary/usługi za pośrednictwem strony internetowej a konsument zamawia je za pośrednictwem tej strony).

Zgodnie z rozporządzeniem konsumenci będą mieli możliwość złożenia skargi wypełniając elektroniczny formularz za pośrednictwem platformy ODR. Całe nieodpłatne postępowanie polubowne wszczynane skargą konsumenta ma toczyć się online oraz może trwać co do zasady 90 dni licząc od daty złożenia skargi.

Komentarze

Ustawa o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich wprowadzi możliwość wyboru przez przedsiębiorcę podmiotu ADR (spośród podmiotów ADR wpisanych do odpowiedniego rejestru) właściwego do rozwiązania sporów wynikłych pomiędzy danym przedsiębiorcą a konsumentami. System podmiotów ADR ma być otwarty (będą mogły przystępować do niego nowe podmioty) i mieszany, czyli złożony zarówno z biznesowych jak i publicznych podmiotów ADR.

Zobowiązanie przedsiębiorcy do korzystania z podmiotów ADR dla rozwiązywania sporów między nim a konsumentami może mieć źródło w ustawie lub dobrowolnym przystąpieniu do systemu ADR. Przystąpienie do systemu ADR przez przedsiębiorcę może dojść do skutku na dwa sposoby: poprzez zaakceptowanie jurysdykcji podmiotu ADR przez przedsiębiorcę (przystąpienie do określonej organizacji branżowej, wpis na listę prowadzoną przez wybrany podmiot ADR) lub poprzez zamieszczanie zgody na jurysdykcję podmiotu ADR w stosowanych przez przedsiębiorcę w obrocie z konsumentami wzorcach umownych.

Obecnie nie istnieje ustawowy obowiązek uczestnictwa przedsiębiorcy w systemie ADR. Jeżeli zatem przedsiębiorca postanowi poddać ewentualne spory wynikłe między nim a konsumentami jurysdykcji odpowiedniego podmiotu ADR, będzie zobowiązany poinformować konsumenta o podmiocie ADR właściwym do rozpatrywania ewentualnego sporu (w tym podać adres strony internetowej podmiotu), zarówno na własnej stronie internetowej, jak i w ogólnych warunkach umów sprzedaży lub umów świadczenia usług. Informacje przeznaczone dla konsumentów powinny być łatwo dostępne, jasne i zrozumiałe.

Na tym nie kończą się obowiązki informacyjne przedsiębiorcy.

Każdy przedsiębiorca będzie bowiem zobowiązany do wyraźnego wyrażenia zgody lub braku zgody na skorzystanie z dowolnego podmiotu ADR w przypadku nieuwzględnienia reklamacji konsumenta (np. w odpowiedzi na reklamację), niezależnie od spełnienia obowiązków informacyjnych poprzez umieszczenie danych podmiotu na stronie internetowej oraz we wzorcach umów.
Zgodnie z dyrektywą, powyższej informacji przedsiębiorca będzie musiał udzielić konsumentowi na papierze lub innym trwałym nośniku. Ustawa nie będzie przewidywać wyjątków, więc nawet przedsiębiorcy należący do sektorów rynku, dla których nie istnieją regulacje dotyczące formy i terminu odpowiadania na reklamacje, będą zobowiązani (w przypadku nieuwzględnienia reklamacji) wyrazić zgodę lub oświadczyć o braku zgody na postępowanie przed podmiotem ADR na papierze lub innym trwałym nośniku.

Analiza

Implementacja dyrektywy w sprawie ADR w sporach konsumenckich oznacza nie tylko dodatkowe obowiązki dla przedsiębiorców, lecz także szybsze, bardziej przejrzyste i – co szczególnie istotne – tańsze postępowania w sporach z konsumentami. Dyrektywa przewiduje 3 miesiące na postępowanie polubowne, przy czym w przypadku szczególnie zawiłych sporów, podmiot ADR wybrany przez przedsiębiorcę może wydłużyć czas postępowania o kolejne 90 dni.

Łączny maksymalny czas postępowania w sporze między przedsiębiorcą a konsumentem wyniesie zatem 6 miesięcy, o wiele poniżej dotychczasowego średniego czasu trwania postępowań sądowych na terenie UE (500 dni). Powyższe ograniczenia czasowe nakładane przez dyrektywę dotyczą również postępowań polubownych prowadzonych online, za pośrednictwem platformy ODR. Koszty postępowania polubownego są na ogół niższe niż koszty sądowe, a ponadto przedsiębiorca będzie mógł w znacznym stopniu dowolnie wybrać podmiot ADR według własnego uznania.

Korzystny dla przedsiębiorców jest także zakres zastosowania mechanizmów ADR przewidzianych w dyrektywie dla wszelkich zaistniałych na rynku unijnym sporów między konsumentami a przedsiębiorcami (wynikłych na tle zawartych umów sprzedaży rzeczy lub świadczenia usług, w tym umów zawartych za pośrednictwem internetu i umów transgranicznych).
Tak szeroki zakres stosowania procedur ADR dla rozstrzygania sporów na linii przedsiębiorca – konsument będzie możliwy dzięki powstającemu jednolitemu systemowi polubownego rozwiązywania sporów na terenie całej Unii Europejskiej. Przepisy dyrektywy nie znajdują zastosowania jedynie wobec przedsiębiorców z branży medycznej (świadczących usługi zdrowotne, w tym udostępniających produkty lecznicze) oraz publicznych instytucji świadczących usługi z zakresu kształcenia ustawicznego lub szkolnictwa wyższego.

Szerszego komentarza wymaga kwestia rodzaju roszczeń, których podmioty mogą dochodzić w procedurze ADR przewidzianej w przyszłej ustawie. Zakres dyrektywy dotyczy roszczeń wynikających bezpośrednio z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań umownych mających źródło w zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą umowie.
Komisja Nadzoru Finansowego w procedurze konsultacji założeń do projektu ustawy wskazała, że pewna część sporów zgłaszanych do Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego „dotyczy etapu przedkontraktowego”, a także roszczeń odszkodowawczych i o zadośćuczynienie, wobec czego ustawa powinna przewidywać uprawnienie po stronie podmiotów ADR do poszerzania swojej właściwości o spory znajdujące się poza zakresem dyrektywy.
Wskazówki KNF zostały odpowiednio uwzględnione w założeniach do projektu ustawy. Należy spodziewać się zatem, że podmioty ADR będą mogły uznaniowo dopuszczać do rozpoznania sprawy dotyczące roszczeń nieobjętych dyrektywą, jednak na obecnym etapie nie sposób określić do jakiego stopnia będą one mogły dynamicznie określać swoją właściwość.

Należy spodziewać się dużej popularności postępowań polubownych wśród konsumentów, ponieważ zgodnie z implementowaną dyrektywą postępowanie ADR ma być dostępne dla konsumentów nieodpłatnie lub za opłatą nieznacznej wysokości – w projekcie założeń do kalkulacji kosztów implementacji wspomina się o kwocie 30 zł jako opłacie od rozpatrzenia sprawy.

Gdyby zechcieli Państwo otrzymać dodatkowe informacje lub odpowiedzi na nasuwające się po lekturze pytania to serdecznie zapraszamy do kontaktu z autorką: