Zgłosiliśmy wierzytelność do sądu, która została ujęta na liście w kategorii III. Sprawa dotyczy firmy mającej siedzibę we Wrocławiu, dlatego nie docierały do nas żadne informacje o toczącym się przez wiele lat postępowaniu.
W styczniu tego roku wystąpiliśmy do sądu z pytaniem, czy postępowanie upadłościowe trwa nadal. 18 lutego otrzymaliśmy informację,że postanowieniem sądu z 25 czerwca 2008 r. na wniosek syndyka zostało umorzone postępowanie upadłościowe. Czy wpłynie to w jakiekolwiek sposób na opodatkowanie przedsiębiorstwa?
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie bez dokładnej znajomości zaistniałej sytuacji. Uznanie wierzytelności za nieściągalną może wpłynąć na dochody do opodatkowania przede wszystkim na skutek utworzenia w księgach odpisu (rezerwy) na tę wierzytelności, odpisania wierzytelności jako nieściągalnej lub jej ostatecznego przedawnienia.
Z uwagi na brzmienie art. 16 ust. 1 pkt 26 i 26a ustawy o CIT zasadniczo tworzone przez podatnika odpisy aktualizujące i rezerwy na wierzytelności nie są kosztami uzyskania przychodów.
Wyjątkiem będą odpisy dotyczące należności z tytułu kredytów bankowych oraz należności zaliczonych wcześniej do przychodów należnych, o ile doszło do uprawdopodobnienia nieściągalności danej wierzytelności np. w związku ze wszczęciem w stosunku do dłużnika postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu.
Jak wskazuje czytelnik, przedsiębiorstwo nie wykazało kosztu uzyskania przychodu, nie wiadomo jednak, dlaczego tak się stało.
Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT koszt taki można niekiedy rozpoznać w związku z odpisaniem wierzytelności jako nieściągalnej. Możliwość ta dotyczy przede wszystkim przedsiębiorców uprawnionych do udzielania pożyczek i kredytów oraz przedsiębiorców, którzy mają nieściągalne wierzytelności zarachowane wcześniej jako przychody należne, o ile ich nieściągalność została udokumentowana.
Zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o CIT nieściągalność wierzytelności będzie udokumentowana, gdy wierzyciel ma jeden z następujących dokumentów:
1) postanowienie komornika o nieściągalności wierzytelności, uznane przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu,
2) postanowienie sądu o:
- oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,
- umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,
- ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku,
3) protokół sporządzony przez podatnika, stwierdzający, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Czytelnik nie wyjaśnił, niestety, na jakiej podstawie sąd umorzył postępowanie upadłościowe toczące się wobec dłużnika oraz jaki był charakter nieściągalnej wierzytelności, stąd nie można jednoznacznie orzec o możliwości uznania jej za koszt podatkowy.
Należy jednocześnie pamiętać, że nieściągalne wierzytelności mogą ulec przedawnieniu. W takim wypadku wartość wierzytelności nie może być kosztem uzyskania przychodów (art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT).
Marta Ignasiak
Autorka jest doradcą podatkowym w kancelarii FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz