Jesteśmy stowarzyszeniem na rzecz osób niepełnosprawnych, nie płacimy VAT. Wynajmujemy pomieszczenia od szkoły, która jako placówka oświatowa nie płaci VAT. Natomiast z racji wynajmu pomieszczeń i przekroczenia kwoty zwalniającej z VAT płaci podatek tylko od tego wynajmu. Raz w miesiącu wystawia nam fakturę za najem pomieszczeń i media. Na wszystkie media stowarzyszenie posiada podliczniki. Szkoła cenę za zużyte media ustala następująco: nie dolicza żadnych marż, natomiast cena z faktury wystawionej przez faktycznego producenta np. energii elektrycznej obciążona 22-proc. VAT jest jeszcze raz obciążana tym podatkiem przez szkołę. Mamy wątpliwości, czy postępuje właściwie, bowiem w efekcie np. energia elektryczna dla stowarzyszenia obciążona jest dwukrotnie VAT pisze czytelnik DF.
Świadczone przez placówkę oświatową usługi najmu podlegają VAT, gdyż nie obejmuje ich zwolnienie przedmiotowe dla usług w zakresie edukacji, a co najwyżej zwolnienie uzależnione od wysokości obrotów (art. 113 ust. 9 ustawy o VAT). W tym zakresie szkoła prowadzi zatem działalność gospodarczą i działa jako podatnik VAT.
Z pytania czytelnika wynika, że faktura za media (refaktura) wystawiana jest przez szkołę bez marży, ale VAT naliczany jest od wartości należności brutto. Jego wątpliwość dotyczy tego, czy prawidłowe jest ponowne obciążanie stowarzyszenia podatkiem VAT od wartości usług oraz od VAT naliczonego na fakturach otrzymanych przez szkołę.

Forma pośrednictwa

Przeniesienie na inny podmiot kosztów mediów, w sytuacji gdy ten faktycznie z nich korzysta, może być uznane za formę pośrednictwa, polegającego na tym, że podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług. Ustawa o VAT reguluje taką sytuację dopiero od 1 grudnia 2008 r. (znowelizowany art. 30 ust. 3, który zgodnie z treścią uzasadnienia do ustawy doprecyzowuje sposób ustalania podstawy opodatkowania przy świadczeniu usług o podobnym charakterze do usług m.in. pośrednictwa). Wcześniej opodatkowanie takich czynności opierano na postanowieniach dyrektywy 2006/ 112/WE i nazywano refakturą.
Należałoby przyjąć, że w obu wyżej wymienionych wypadkach podmiot pośredniczący traktowany jest najpierw jako usługobiorca, a następnie jako usługodawca tej samej usługi.

Cztery warunki

W praktyce przyjmuje się, że warunkiem zastosowania tej regulacji jest, aby:
1) refakturowane były usługi, z których nie korzysta podmiot, na którego wystawiona jest pierwotna faktura (refakturujący);
2) sprzedaż (odsprzedaż) następowała po cenie zakupu, bez marży narzuconej przez odsprzedającego (refakturującego);
3) refakturujący wystawił nabywcy fakturę (refakturę) z uwzględnieniem tej samej stawki VAT, która jest na fakturze pierwotnej wystawionej przez usługodawcę;
4) strony łączyła umowa zawierająca zastrzeżenie o odrębnym rozliczaniu (refakturowaniu) określonych usług.
Zakładając, że w sytuacji opisanej przez czytelnika możemy te warunki uznać za spełnione, szkoła powinna być traktowana tak, jakby sama wyświadczyła refakturowane usługi na rzecz stowarzyszenia. W związku z tym powinna wystawiać faktury potwierdzające sprzedaż, na których prawidłowo wykaże m.in. podstawę opodatkowania. Jako że jest nią kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku, w mojej ocenie na fakturze należałoby co do zasady wykazać wartość netto wynikającą z faktur nabycia mediów, gdyż do zwrotu takiej kwoty zobowiązuje się najemca. Skoro art. 86 ust. 1 ustawy VAT upoważnia szkołę do odliczenia VAT naliczonego, to podatek ten nie powinien podwyższać podstawy opodatkowania.

VAT nie może być odsprzedany

Należy jednocześnie zauważyć, że uiszczany przez szkołę należny VAT nie może być przedmiotem odsprzedaży na rzecz stowarzyszenia, lecz co najwyżej elementem kalkulacji ceny za usługę (gdyby najemca zobowiązał się umownie do zwrotu podatnikowi równowartości kwot podatku).
Odpowiadając zatem na pytanie czytelnika, co do zasady VAT na fakturze wystawianej przez szkołę nie powinien być wyliczany od wartości brutto refakturowanych usług. Wyjątkiem byłaby jednak sytuacja, gdyby co innego wynikało z łączącej strony umowy.

Autorka jest doradcą podatkowym, prawnikiem w kancelarii FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz

Marta Ignasiak