W przypadku amortyzacji środków trwałych, które nie są własnością podatnika, podatnicy natrafiają na problem uniemożliwiający im amortyzację tych środków. Jak wyjaśnia mec. Mariusz Aleksandrowicz, wspólnik i szef departamentu podatkowego kancelarii Furtek Komosa Aleksandrowicz, zgodnie z art. 16a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.) amortyzacji podlegają środki trwałe stanowiące własność lub współwłasność podatnika. Z kolei w art. 16a ust. 2 wskazano sytuacje, w których amortyzacji podlegają określone obiekty niestanowiące własności podatnika, takie m.in. jak inwestycje w obcych środkach trwałych, budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie czy przedmioty leasingu finansowego. Ponadto art. 16f ust. 4 ustawy o CIT przewiduje, że odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, które zostały przewłaszczone w celu zabezpieczenia z wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu, dokonuje dotychczasowy właściciel, w tym pożyczkobiorca lub kredytobiorca. W związku z tym pojawił się problem związany z możliwością amortyzacji środków trwałych, które zostały zakupione z zastrzeżeniem prawa własności na rzecz sprzedającego do czasu zapłaty ceny. Sytuacja taka nie jest objęta żadnym z powołanych wyjątków i w orzecznictwie sądowym generalnie akceptowany jest pogląd, że amortyzacji takiej nie można dokonywać.
– W naszej ocenie orzecznictwo jest zgodne z literalnym brzmieniem tych przepisów. Jednak należałoby zastanowić się, czy brak możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych w tej sytuacji ma uzasadnienie – zastanawia się Mariusz Aleksandrowicz. Jego zdaniem, biorąc pod uwagę listę wyjątków, należy dojść do wniosku, że zakaz dokonywania odpisów amortyzacyjnych przez kupującego w przypadku zastrzeżenia prawa własności na rzecz sprzedającego do momentu zapłaty ceny nie ma uzasadnienia.
Prawnik podkreśla, że zastrzeżenie prawa własności pełni w tym wypadku funkcję zabezpieczającą. Zabezpiecza wierzytelność o zapłatę ceny.
– Regulacja podatkowa powoduje, że zamiast korzystać z tej instytucji, podatnicy zmuszani są do zawierania umów, w których dochodzi do przeniesienia własności środka trwałego niezależnie od zapłaty ceny, a następnie powrotnego przewłaszczenia na rzecz sprzedającego w celu zabezpieczenia wierzytelności o zapłatę ceny – konkluduje ekspert.
Postępując w ten sposób, podatnicy mogą dokonać odpisów amortyzacyjnych, zgodnie z przywołanym art. 16f ust. 4 ustawy o CIT.
Łukasz Zalewski
lukasz.zalewski@infor.pl