Nowe zasady rozliczania VAT od wydatków związanych z samochodami

FKA Fakty Komentarze Analiza  

Fakty

Od początku kwietnia zmianie uległy zasady odliczenia VAT od nabycia i importu pojazdów samochodowych, nabycia i importu paliwa do ich napędu oraz wszelkich wydatków związanych z ich naprawą, konserwacją, eksploatacją i używaniem (w tym w ramach najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze).
W tym zakresie prawo do odliczenia VAT naliczonego uległo zatem istotnym zmianom.

Regulacje w powyższym zakresie znalazły się w art. 86a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. W pewnym zakresie dotyczą one także pojazdów samochodowych nabytych przed 1 kwietnia 2014 jak również tych, które dotychczas były uznawane za samochody ciężarowe (inne niż osobowe). Nowy reżim opodatkowania w dużej mierze zależy od działań podjętych przez podatnika (zgłoszenie do organów podatkowych, prowadzenie rejestrów, itp.), lecz wynika przede wszystkim ze sposobu faktycznego wykorzystania pojazdu ocenianego w sposób obiektywny (jako możliwość wykorzystania do celów niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, z uwagi na postanowienia regulaminów w przedsiębiorstwie lub konstrukcję pojazdu).

Komentarze

Obecnie, podatnicy wykorzystujący samochody wyłącznie do działalności gospodarczej, mogą podjąć działania, które umożliwią im odliczenie całego VAT naliczonego od ponoszonych wydatków związanych z samochodem. Pozostali podatnicy mogą odliczyć jedynie połowę podatku naliczonego, z tym że w rozliczeniu za kwiecień takie odliczenie przysługiwać będzie wyłącznie posiadaczom samochodów innych niż osobowe, o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony. Podatnicy wykorzystujący na cele tzw. „mieszane” samochody innego rodzaju, uzyskają prawo do takiego odliczenia dopiero od lipca 2015.

W związku z wprowadzonymi zmianami podatnicy powinni dokonać przeglądu posiadanych samochodów osobowych i ciężarowych oraz zakwalifikować je do odpowiednich kategorii. Równocześnie, niezbędne może być dostosowanie regulacji wewnętrznych i wprowadzenie procedur uniemożliwiających wykorzystanie tych pojazdów na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością, np. przez pracowników celem dojazdu do miejsca zamieszkania.

1. Samochód jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika

W tym przypadku niezbędne jest dokonanie zgłoszenia do Urzędu Skarbowego na określonym formularzu, w ciągu 7 dni od poniesienia pierwszych wydatków  i prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu. W przypadku niezłożenia informacji w  powyższym terminie uznaje się, że samochód jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika dopiero od dnia złożenia takiej informacji.

Jednocześnie, wprowadzono zasadę, że pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:

• wykluczone jest ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, w szczególności z uwagi na regulacje wewnętrznego regulaminu używania samochodu oraz treść prowadzonej przez podatnika dla tych pojazdów ewidencji przebiegu pojazdu;
• konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do innych celów.

Ewidencję przebiegu pojazdu należy prowadzić od rozpoczęcia do zakończenia wykorzystywania samochodu wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.

2. Samochód jest wykorzystywany częściowo na cele działalności gospodarczej a częściowo może być wykorzystywany na inne cele

W tym przypadku zakres odliczenia wynosi 50% VAT wykazanego na fakturze. W pewnym zakresie poprawia to sytuację przedsiębiorców (np. nabycie benzyny nie uprawniało dotąd do odliczenia podatku), a w pewnym zakresie nie (np. remonty, naprawy, itp) sytuacja podatników uległa pogorszeniu. Należy jednak pamiętać, że aż do dnia 30 czerwca 2015 r. nabycie benzyny, oleju napędowego i gazu do napędu samochodów osobowych nie będzie jeszcze dawać prawa do odliczenia 50% VAT.  Zatem dla przedsiębiorców wykorzystujących w działalności samochody osobowe regulacja jest raczej niekorzystna.

Analiza

Przejazdy autostradami czy wydatki na parkowanie mogą obecnie nie dawać prawa do pełnego odliczenia VAT. Od początku kwietnia podatnicy utracili bowiem prawo do dokonania pełnego odliczenia VAT naliczonego w stosunku do dostaw związanych z eksploatacją lub używaniem pojazdów wykorzystywanych nie tylko do celów działalności gospodarczej. W tym zakresie istnieją wątpliwości co do zgodności tej regulacji z przepisami unijnymi.

W szczególności, w naszej ocenie polskie przepisy mogą potencjalnie naruszać  art.  26  ust.  1  lit.  a)  i  art.  168  dyrektywy 2006/112/WE i stać w sprzeczności z treścią decyzji wykonawczej Rady z dnia 17 grudnia 2013 r. upoważniającą Rzeczpospolitą Polską do stosowania środków stanowiących odstępstwo od przepisów Dyrektywy.

Prawo do odliczenia jest fundamentalnym elementem wspólnego systemu VAT. Na każdym etapie obrotu podatnik uiszcza do organów podatkowych podatek należny od sprzedaży obniżony o podatek naliczony na dokonanych zakupach. Jako że zmienione regulacje wynikają z decyzji wykonawczej upoważniającej do zastosowania odstępstwa, prawo do odliczenia może podatnikowi nie przysługiwać w zakresie przewidzianym w takim upoważnieniu.

Należy jednak zauważyć, że w decyzji upoważniono Polskę do wprowadzenia ograniczenia w stosunku do wydatków związanych z samochodami wykorzystywanymi w celach tzw. „mieszanych”, wskazując jednocześnie, że ograniczenie „nie ma zastosowania do VAT naliczonego od wydatków, które są w całości związane z działalnością gospodarczą podatnika” (art. 1(3) decyzji Rady).

Polski ustawodawca wprowadził ten wyjątek do ustawy w ograniczonym zakresie - na tę chwilę pełne prawo do odliczenia przysługuje jedynie wobec „towarów montowanych w pojazdach samochodowych, których przeznaczenie wskazuje obiektywnie na możliwość ich wykorzystywania wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika”. W zamyśle chodzi tu przede wszystkim o taksometry czy sprzęt specjalistyczny. Ustawodawca pośrednio wykluczył zatem możliwość odliczenia VAT od nabycia usług, nawet jeżeli mają one związek wyłącznie z działalnością podatnika (np. przejazdy autostradą, parkingi, itp.).

Naszym zdaniem w świetle przepisów Dyrektywy nie ma jednak powodów, aby ustawodawca odmawiał prawa do odliczenia podatnikowi, który wykorzystuje pojazd nie tylko do celów działalności gospodarczej, lecz ponosi określone wydatki, które są w całości związane z działalnością gospodarczą podatnika. Możliwość taka nadal wynika z art.  26  ust.  1  lit.  a)  i  art.  168  dyrektywy 2006/112/WE i z faktu, że Polska nie została upoważniona na odstępstwo w tym zakresie.

Oceniając związek wydatków z działalnością, przydatne będzie orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości dotyczące „bezpośredniego i ścisłego związku” pomiędzy nabywanymi towarami i usługami a dostarczanymi przez podatnika towarami i usługami podlegającymi opodatkowaniu, którego wystąpienie jest przesłanką uprawniającą do dokonania odliczenia (C-4/94, BLP Group).
Podatnicy, u których taki związek występuje, a których prawo do odliczenia wydatków zostało ograniczone przez znowelizowane przepisy, mogą rozważyć wystąpienie z wnioskiem o zwrot nadpłaty podatku lub z wnioskiem o interpretację podatkową.

Gdyby zechcieli Państwo otrzymać dodatkowe informacje lub odpowiedzi na nasuwające się po lekturze pytania to serdecznie zapraszamy do kontaktu się z autorką:

Marta Ignasiak, prawnik, doradca podatkowy w departamencie prawa podatkowego
T: + 48 22 581 44 18
E: mignasiak@fka.pl